Supernowa
Środa, 22 listopada 2023 (13:34)
Aktualizacja Wtorek, 6 lutego 2024 (12:24)
Supernowa to jedno z najbardziej spektakularnych i jasnych zjawisk we wszechświecie. To rodzaj eksplozji gwiazdy, która może nawet na krótki okres czasu przyciemnić resztę galaktyki, w której się znajduje. Zjawisko to może być obserwowane nawet w odległych galaktykach i zachodzi w końcowej fazie ewolucji gwiazd, prowadząc do niezwykle jasnej emisji światła.
Supernowa - najważniejsze informacje
-
Elementy:
Eksplozje supernowych mogą powstać na skutek różnych działań: poprzez zakończenie reakcji termojądrowych w jądrze masywnej gwiazdy lub poprzez gromadzenie masy przez białego karła do punktu, w którym następuje eksplozja termojądrowa.
Bez względu na ścieżkę, rezultat jest podobny: eksplozja wyrzuca w przestrzeń kosmiczną większość lub całą materię gwiazdy, formując tymczasową i niestabilną mgławicę, która z czasem ulega rozproszeniu.
Zaledwie 265 pozostałości po supernowych jest znanych w naszej galaktyce Drodze Mlecznej, mimo szacunków, że wybuchów takich miało miejsce wiele milionów w ciągu ostatnich kilku miliardów lat.
Zaledwie 265 pozostałości po supernowych jest znanych w naszej galaktyce Drodze Mlecznej, mimo szacunków, że wybuchów takich miało miejsce wiele milionów w ciągu ostatnich kilku miliardów lat.
Istnieje kilka typów supernowych, które są klasyfikowane głównie ze względu na różnice w ich spektrach świetlnych oraz na podstawie przyczyn, które prowadzą do eksplozji:
Typu I: Supernowe tego typu niewykazują obecności linii wodoru w swoim spektrum. Są podzielone na kilkapodtypów (Ia, Ib, Ic) w zależności od innych cech spektralnych.
Ia: Wybuchy białych karłów gromadzących masę od towarzysza. Są wykorzystywane jako "świece standardowe" w pomiarach odległości kosmicznych.
Ib i Ic: Związane z wybuchem gwiazd, które straciły swoje zewnętrzne warstwy.
Ib i Ic: Związane z wybuchem gwiazd, które straciły swoje zewnętrzne warstwy.
Typu II: Supernowe tego typu charakteryzują się obecnością linii wodoru w swoim spektrum i są zazwyczaj wynikiem kolapsu jądra masakrycznej gwiazdy.
II-P: Powolny spadek jasności po maksimum świetlnym.
II-P: Powolny spadek jasności po maksimum świetlnym.
II-L: Liniowy, stosunkowo szybki spadek jasności.
IIb: Początkowo wykazują linie wodoru, ale tracą je w miarę ewolucji.
Pozostałość po supernowej formuje mgławicę, która poprzez falę uderzeniową rozprzestrzenia się w otaczającej przestrzeni. Supernowe są kluczowym mechanizmem rozprzestrzeniania pierwiastków cięższych niż tlen w kosmosie oraz prawie jedynym naturalnym źródłem pierwiastków cięższych niż żelazo. Cały wapń i żelazo, istotne dla życia na Ziemi, kiedyś zostały wyrzucone w przestrzeń kosmiczną podczas wybuchów supernowych.
Chociaż termin "supernowa" (od łacińskiego "nova" - nowa) mógłby sugerować narodziny czegoś nowego, tak naprawdę częściej odnosi się do śmierci gwiazdy lub jej radykalnej transformacji, co jest nieco paradoksalne w kontekście jego etymologii i potocznego rozumienia.
Szczegółowe badania supernowych rozpoczęły się w XX wieku. Dzięki rozwojowi technologii obserwacyjnej i fizyki teoretycznej, astronomowie zaczęli dogłębnie badać i klasyfikować supernowe. Kluczową postacią w ich badaniu był Fritz Zwicky, astronom pracujący w California Institute of Technology w latach 30. XX wieku. Wspólnie z Walterem Baade, Zwicky opracował teorię, według której supernowe są wynikiem kolapsu jąder gwiazd, a wybuch powoduje emisję ogromnej ilości energii oraz powstanie nietypowych obiektów, takich jak gwiazdy neutronowe.
Ciekawostki o supernowych
Mgławica Kraba powstała z supernowej, która została zaobserwowana przez astronomów chińskich w 1054 roku. Jest to jedna z niewielu supernowych, które można było obserwować gołym okiem z powierzchni Ziemi.
Eksplozje supernowych są jednym ze źródeł fal grawitacyjnych, które naukowcy próbują obecnie wykrywać i zbadać, aby lepiej zrozumieć strukturę i historię Wszechświata.
Jedna z najbliżej położonych gwiazd, które mogą eksplodować jako supernowa w przyszłości to Betelgeza. Gdy to nastąpi, eksplozja będzie widoczna gołym okiem nawet w ciągu dnia i będzie wyglądała jak drugie Słońce przez kilka tygodni lub miesięcy.
Supernowa - Wiadomości
-
Na niebie zabłyśnie „nowa gwiazda”. Zdarza się to raz na 80 lat
Poniedziałek, 1 kwietnia (20:00)W tym roku będziemy mieli niepowtarzalną okazję zaobserwować wydarzenie, które ma miejsce raz na około 80 lat. Astronomowie oczekują, że widoczny gołym okiem wybuch nowej ozdobi nocne... -
Astronomowie zauważyli dziwaczny obiekt we wnętrzu supernowej sprzed 40 lat
Sobota, 24 lutego (15:00)W 1987 roku na nocnym ziemskim niebie ukazał się świetlisty punkt. Powstał on w wyniku eksplozji supernowej. Teraz astronomowie odkryli coś dziwnego w miejscu, w którym miała miejsce... -
Obcy próbują zwrócić naszą uwagę tymi sygnałami? Badacze mają nowy pomysł
Piątek, 16 lutego (20:00)Astronomowie wysnuli teorię dotyczącą poszukiwania sygnałów obcych cywilizacji w kosmosie. Kosmici mogą wysyłać w naszą stronę sygnały za pomocą sygnalizatorów działających w czasie... -
Teleskop Hubble'a uchwycił supernową 2,5 mld razy jaśniejszą od Słońca
Piątek, 19 stycznia (18:33)Kosmiczny Teleskop Hubble'a, choć ma ponad trzy dekady, tak nadal zaskakuje. Astronomowie wykorzystali potężne obserwatorium do zobrazowania galaktyki, gdzie znajduje się potężna... -
Co tworzy dziwne kręgi radiowe? Naukowcy mają nowe podejrzenia
Niedziela, 14 stycznia (10:13)Astronomowie proponują nową wybuchową teorię powstawania dziwnych gigantycznych kręgów radiowych w przestrzeni. Uzyskanie odpowiedzi na to, co tworzy te tajemnicze struktury, pozwoli... -
Pierwsze zdjęcia z japońskiego kosmicznego teleskopu rentgenowskiego
Poniedziałek, 8 stycznia (15:20)Japońska Narodowa Agencja Kosmiczna (JAXA) udostępniła pierwsze zdjęcia wykonane przez kosmiczny teleskop rentgenowski. Obrazy powstały w ramach misji obrazowania rentgenowskiego i... -
Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba uchwycił gwiazdę, która wybuchła
Poniedziałek, 11 grudnia 2023 (14:10)Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba został wykorzystany do zobrazowania gwiazdy, która wcześniej eksplodowała. W ten sposób uzyskano niesamowite zdjęcie supernowej o nazwie Kasjopeja A,... -
Sztuczna inteligencja odkryła coś ważnego w kosmosie. Bez udziału ludzi!
Wtorek, 17 października 2023 (13:29)Naukowcy donoszą, że po raz pierwszy na świecie sztuczna inteligencja nie potrzebowała ingerencji człowieka w badaniach kosmosu. AI samodzielnie odkryła supernową.