Nowe badania potwierdzają: Ludzie ewoluowali szybciej od innych naczelnych
Ludzka czaszka zmieniała się szybciej niż u jakiegokolwiek innego człekokszałtnego. Badacze z University College London odkryli, że w wyścigu ewolucyjnym człowiek zostawił w tyle nawet swoich najbliższych krewnych. Powodem mogły być nie tylko rosnące mózgi, ale i złożone relacje społeczne.
Najnowsze badania naukowców z University College London pokazują, że ludzka czaszka zmieniała się w ewolucji szybciej niż u jakiegokolwiek innego gatunku małp człekokształtnych. To właśnie tempo, z jakim rosły nasze mózgi i spłaszczały się twarze, może tłumaczyć przewagę poznawczą i społeczną człowieka.
Tempo ewolucji. Człowiek wyprzedza konkurencję
Badacze przeanalizowali trójwymiarowe modele czaszek ludzi, goryli, szympansów i innych naczelnych. Oceniono, jak bardzo ich budowa różniła się na przestrzeni milionów lat. - Spośród wszystkich gatunków małp to ludzie ewoluowali najszybciej - powiedziała dr Aida Gomez-Robles z Wydziału Antropologii UCL. - To prawdopodobnie dowód na to, jak istotne dla naszego gatunku były przystosowania czaszki związane z dużym mózgiem i małą twarzą - dodała.
Zespół naukowców porównał także siedem gatunków małp człekokształtnych (hominidów) - w tym ludzi, goryle i szympansy - z dziewięcioma gatunkami mniejszych małp (hylobatidów), takich jak gibony. Linie ewolucyjne tych grup rozeszły się około 20 milionów lat temu. Od tego czasu hominidy wykazały ogromną różnorodność anatomiczną, podczas gdy u gibonów zmiany były minimalne. W efekcie ich czaszki do dziś są do siebie bardzo podobne, natomiast u hominidów różnice są znaczne. A wśród nich człowiek okazał się ewoluować najszybciej.
Co mówi kształt czaszki o naszej ewolucji?
Badacze podzielili czaszki na cztery główne sekcje: górną i dolną część twarzy, przednią oraz tylną część głowy. Komputerowe porównanie trójwymiarowych skanów pozwoliło określić, które fragmenty zmieniały się najbardziej. Okazało się, że ludzie przeszli dwukrotnie więcej zmian, niż można by się spodziewać, gdyby ewolucja przebiegała w typowym tempie.
Podczas gdy większość dużych małp ma wysunięte do przodu twarze i stosunkowo małe mózgi, ludzie charakteryzują się płaskim obliczem i dużą, zaokrągloną głową. Gibony, choć mają podobnie płaską twarz, dysponują znacznie mniejszym mózgiem.
Autorzy podkreślają, że szybkie tempo zmian nie musi wynikać wyłącznie z rosnącej inteligencji. "Te przystosowania mogą być powiązane z korzyściami poznawczymi wynikającymi z posiadania dużego mózgu, ale mogły też na nie wpływać czynniki społeczne" - zaznaczyła dr Gomez-Robles. Zwróciła uwagę, że po ludziach najszybciej ewoluującym gatunkiem pod względem kształtu czaszki są goryle. Choć ich mózgi są relatywnie małe, u nich zmiany mogły być napędzane "doborem społecznym", gdzie większe grzebienie czaszkowe wiązały się z wyższym statusem w grupie.
Być może podobny mechanizm zadziałał także u ludzi - nasz wygląd, budowa głowy i sposób, w jaki komunikujemy się twarzą, mogły stanowić przewagę nie tylko biologiczną, ale i społeczną.
Źródło: University College London
Publikacja: More information: Accelerated evolution increased craniofacial divergence between humans and great apes, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences (2025). DOI: 10.1098/rspb.2025.1507
