Ołów, geny i rozwój języka. To dlatego wygraliśmy z neandertalczykami?
Naukowcy niedawno odkryli, że przodkowie ludzi byli narażeni na kontakt z ołowiem od ponad 2 milionów lat. Obala to przypuszczenie, że zatrucie ołowiem jest stosunkowo nową przypadłością. Niektóre hominidy wykształciły jednak większą odporność na ten toksyczny metal ciężki. Eksperci doszli również do wniosku, że dzięki niespodziewanej interakcji genowo-środowiskowej pod wpływem ołowiu u człowieka rozumnego doszło do mutacji, która zapewniła mu przewagę nad neandertalczykami.
Spis treści:
- Zatrucie ołowiem występowało dużo wcześniej, niż do tej pory sądzono
- Inne hominidy nie miały tego genu. Dzięki mutacji rozwinął się nasz język
- Język dał nam przewagę nad naszymi kuzynami?
Zatrucie ołowiem występowało dużo wcześniej, niż do tej pory sądzono
Zespół naukowców z USA, Australii, Chin i Brazylii opublikował w "Science Advances" wyniki badania, które ukazują nieznaną wcześniej relację między narażeniem na kontakt z ołowiem, genami i zdolnością przetrwania ludzi oraz wcześniejszych hominidów.
Zacznijmy od badań skamieniałości zębów należących do hominidów Australopithecus africanus, Paranthropus robustus, wczesnych Homo sp., Gigantopithecus blacki, Pongo sp., Homo neanderthalensis i Homo sapiens. Ujawniły one, że ludzie i praludzie doświadczali ekspozycji na ołów przynajmniej od 2 milionów lat. Za pomocą spektometrii mas ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej (LA-ICP-MS) naukowcy wykryli izotopy tego metalu w zębach praludzi z obszarów dzisiejszej Francji, Chin, Indonezji i Australii.
Wiek tych próbek obala przekonanie, że zatrucie ołowiem jest stosunkowo nowoczesną przypadłością. No dobrze, tylko jaki to ma związek z genetyką i zdolnością przetrwania?
Inne hominidy nie miały tego genu. Dzięki mutacji rozwinął się nasz język
Autorzy badania wskazują, że u dzisiejszych ludzi występuje gen NOVA 1, którego nie posiadali nasi wymarli przodkowie ani kuzyni. Do tej pory nieuchwytna dla badaczy była presja ewolucyjna, która wykształciła współczesny allel tego genu.
Autorzy badania zauważyli, że wystawienie na działanie ołowiu organoidów mózgowych ludzi z archaicznym wariantem genu NOVA1 zaburza ekspresję genu FOXP2 w organoidach korowych i wzgórzowych. Jest to gen uznawany za kluczowy dla ludzkiej mowy i zdolności językowych - umiejętności, które umożliwiają kształtowanie się kultury, organizacji i cywilizacji.
"Dane kopalne, komórkowe i molekularne potwierdzają, że ekspozycja na ołów mogła wpłynąć na społeczne i behawioralne funkcjonowanie podczas ewolucji, prawdopodobnie zapewniając nowoczesnym ludziom przewagę w kwestii przetrwania" - wnioskują autorzy badania.
Język dał nam przewagę nad naszymi kuzynami?
Te nowe dane stanowią podstawę do zakładania, że u człowieka rozumnego, który posiadał wspomniany gen NOVA 1, doszło do nieoczekiwanej interakcji genowo-środowiskowej oraz mutacji, która doprowadziła do rozwoju zdolności językowych. Te dały mu przewagę nad innymi hominidami pozbawionymi tego genu, z którymi współzawodniczył... ale również się krzyżował.
To oczywiście jedynie hipoteza, choć całkiem dobrze uwiarygodniona dowodami. Inna mówi o tym, że zdolności językowe, a w zasadzie nawet szerzej pojęte umiejętności symbolicznego zapisywania i przekazywania wiedzy, ludzie nabyli dzięki spożywaniu grzybów psylocybinowych rozszerzających zdolności poznawcze i wyobraźnię. Tzw. stoned ape theory, o której wcześniej pisaliśmy, nie spotkała się jednak z aprobatą antropologów z uwagi na brak przekonujących dowodów.
Źródło: Renaud Joannes-Boyau et al., Impact of intermittent lead exposure on hominid brain evolution. Sci. Adv. 11, eadr1524 (2025). DOI: 10.1126/sciadv.adr1524
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z 87 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
