Żywe organizmy w skałach sprzed ponad 800 mln lat? To prawdziwa sensacja

Na łamach "Geology" badacze donoszą o niezwykłym odkryciu w krysztale soli pochodzącym z Australii. Gdy przed milionami lat na dnie wysychającego morza krystalizowała się sól, trafiła do niej odrobina wody. Niezwykłe jest to, co w mikroskopijnej kropli wody się zachowało.

Są to organizmy. Nie ich skamieniałe odciski, lecz całe komórki, prawdopodobnie bakterii i glonów, uwięzione w kryształach halitu (chlorku sodu, czyli soli kamiennej). Pochodzą z australijskiego Browne Formation i liczą aż 830 mln lat.

Badacze prześwietlili kryształy za pomocą promieniowania ultrafioletowego. W ten sposób stwierdzili, że w kropli uwięzionej wody są związki organiczne - i są poukładane podobnie jak w żywych komórkach. Część z nich nosi ślady rozkładu, ale część wydaje się nietknięta.

Naukowcy podejrzewają, że zamknięte 830 mln lat temu mikroorganimy mogą być nadal żywe. Czy mogły przetrwać aż tyle? Miały do dyspozycji wodę i substancje organiczne z rozkładających się komórek. Nie jest to wykluczone.

Wcześniejsze odkrycia mikroorganizmów w kryształach (także halitu) pochodzą sprzed 250 mln lat. Młodsze, ale nadal pochodzące sprzed 100 mln lat bakterie udało się nawet w laboratorium ożywić, co dwa lata temu wzbudziło sporą sensację.

Czy naukowcy rozłupią kryształ, by zbadać, czy liczące 830 mln lat bakterie i glony są nadal żywe? Zapewne w końcu tak, choć będą pewnie stawać na głowie, by dokładnie zbadać zawartość bez jego naruszania. Szkoda byłoby tak cenne znalezisko zniszczyć, nawet jeśli mikroby już nie żyją.

Być może w ten sposób uda się odnaleźć komórki glonów, grzybów i bakterii w jeszcze starszych kryształach. Może nawet, spekulują naukowcy, uda się takie skamieniałości znaleźć na Marsie. Warunki na nim nie odbiegają aż tak bardzo od tych, które panowały w na dnie wysychającego, słonego zbiornika w Australii prawie miliard lat temu.

Ziemia liczy 4,54 miliarda lat. Jednokomórkowe życie rozwinęło się na niej dość szybko. Z badań genetycznych wynika, że mogło się pojawić już 4,5 mld lat temu. Najwcześniejsze skamieniałości, które noszą ślady mikrobów, są jednak o miliard lat starsze i pochodzą sprzed 3,5 mld lat.

Skały sprzed miliarda lat (odkryte w 2021 r. w Tybecie), a nawet dwóch miliardów (w 2019 r. w Gabonie) lat noszą ślady, które mogły pozostawić pierwsze niewielkie zwierzęta. To jednak nadal kwestia sporna. To tylko odciski i mogły je pozostawić także kolonie bakterii.

Pierwsze ślady pierwszych wielokomórkowych zwierząt znajdowane są w skałach dopiero sprzed 580 mln lat. Skamieniałości z tego okresu są już dużo większe i mają zróżnicowane kształty, których nie mogły pozostawić mikroby. Wszystkie te znaleziska to jednak tylko skamieniałe odciski. 

Odkrycie całych zachowanych komórek w skałach sprzed 830 mln lat jest więc naukową sensacją. Nawet jeśli bakterie okażą się nieżywe.