167 lat i 727 metrów. To najstarszy tunel kolejowy w Polsce
Podróżując po Polsce, często nie zdajemy sobie sprawy z tego, ile wokół nas jest wyjątkowych zabytków techniki. Wiele osób przejeżdżając pociągiem przez tunel kolejowy w Rydułtowach, górniczym mieście między Rybnikiem i Wodzisławiem Śląskim, zwraca uwagę przede wszystkim na jego długość (727 metrów). Tymczasem oprócz niezwykłego widoku (a raczej braku widoczności), warto poznać historię tej niezwykłej konstrukcji. Jest to najstarszy tunel kolejowy w Polsce.
Tunel kolejowy w Rydułtowach powstał w drugiej połowie XIX wieku (1854-1857), a więc czasach wielkiego rozwoju przemysłu, kiedy zapotrzebowanie na węgiel nieustannie rosło. Na dalekie odległości jedynym możliwy transport to kolej, w związku z czym konieczne było poprowadzenie linii z Rydułtów do Raciborza.
Budowa tunelu trwała 3 lata i była dużym wyzwaniem dla konstruktorów m.in. ze względu na niestabilny grunt. Aby uszczelnić konstrukcję przed napływem wód gruntowych, użyto 20 tysięcy ton łoju oraz innego rodzaju tłuszczu.
Udało się, tunel stoi po dziś dzień, a dziennie przejeżdża nim kilkadziesiąt składów, każdy liczący po 50 wagonów wypełnionych węglem.
Rzut okiem wystarczy, aby stwierdzić, że podczas budowy istotna była nie tylko wytrzymałość, ale także walory architektoniczne. Wejścia z obu stron ozdobione są wieżami.
Choć tunel jest rzeczywiście solidny i przetrwał do dziś, to jego fragmenty musiały być dwukrotnie odbudowane. Trzeba jednak przyznać, że w obu przypadkach przyczynił się do tego człowiek. W 1857 roku 100 metrów tunelu kolejowego zawaliło się w wyniku ruchu górotworu spowodowanego eksploatacją górniczą prowadzoną pod miastem. Było to raptem pięć miesięcy po oddaniu budowli do użytku. Górnicy wówczas stanęli na wysokości zadania i nie tylko odbudowali odcinek, ale także go wzmocnili.
Drugie zniszczenie było zaplanowane. 1 września 1939 roku o godzinie 5:09 górnicy wysadzili tunel, aby powstrzymać nacierające wojska niemieckie. Niestety działanie nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. Gdy Niemcy zajęli Rydułtowy, rozpoczęto (8 września) naprawę, którą ukończono dopiero w 1942 roku.
Trzeba przyznać, że tunel robi wrażenie. Władze miasta nawet chciały, aby obiekt został wpisany na listę Śląskiego Szlaku Zabytków Techniki. Nie udało się z uwagi na to, że wciąż jest eksploatowany, nie ma możliwości, aby udostępnić go do zwiedzania. A dokładniej swobodnego zwiedzania, ponieważ obecnie wejście do tunelu jest możliwe, ale trzeba je najpierw uzgodnić z PKP PLK, które są właścicielami obiektu.
