Wydmy na Tytanie? Naukowcy znają sposób ich powstawania
Tytan, największy satelita Saturna i za razem najciekawszy księżyc w całym Układzie Słonecznym to lustrzane odbicie Ziemi pod wieloma względami. Naukowcy przyjrzeli się jego wydmom i zgłębili procesy sedymentacyjne zachodzące na jego powierzchni.
W 2005 roku na powierzchni Tytana osiadł próbnik Huygens, który odsłonił tajemnice kryjące się w jego gęstej azotowo-metanowej atmosferze. Okazało się, że tamtejszy krajobraz jest niemalże bliźniaczo podobny do ziemskiego. Podobieństwo to sprowadza się do obecności rzek, jezior, wentylatorów aluwialnych, kanionów i wydm, które są elementem wspólnym obydwu światów.
Analiza powierzchni Tytana pod kątem równoleżnikowego rozkładu terenów, ujawniła zaskakujące wnioski na temat rozmieszczenia poszczególnych formacji geologicznych. Wokół pasa równikowego księżyca zlokalizowano węglowodorowe wydmy piaskowe, na średnich szerokościach geograficznych równiny, a tereny labiryntowe i jeziora w pobliżu biegunów. Zdaniem naukowców wykazuje to silny związek między klimatem, a procesami formującymi powierzchnię Tytana.
Szczególnie interesujące okazują się wydmy. Składają się one z węglowodorowych ziaren, który według licznych przesłanek nie jest trwałym materiałem. Mimo to wydmy te istnieją tam od setek tysięcy lat. Uznano, że istnieje proces odpowiedzialny za tworzenie nowych ziaren powiązany z aktywnością wiatrów w atmosferze księżyca.
Na podstawie tych przewidywań stworzono model, który został opublikowany 25 kwietnia w Geophysical Research Letters. Wyjaśnia on sposób według, którego cykl sezonowy napędza ruch ziaren po powierzchni Tytana. Do opracowania modelu posłużyły obserwacje osadów występujących na Ziemi. Naukowcy zauważyli wyjątkowość w przypadku ooidów, które ulegają warstwowemu wzrostowi i jednoczesnej erozji wskutek zderzeń podczas silnych fal i burz. To zapewnia im stałą wielkość ziarna. Podobny proces może zachodzić również na Tytanie.
Autorzy modelu postawili hipotezę, że ziarna węglowodorów z których składają się wydmy na Tytanie ulegają spiekaniu, równoważąc efekty ścierania podczas transportowania przez tamtejszy wiatr. Analiza modeli klimatycznych na Tytanie pozwoliła opracować model cyrkulacji atmosferycznej, przewidując w jakich porach roku dochodzi do powstawania intensywnych burz, które napędzają transport osadów przez rzeki i wiatry.
Według autorów modelu zastój w transporcie osadów występuje na średnich szerokościach geograficznych po obu stronach równika. Tam może dochodzić do spiekania i tworzenia grubszych ziaren, które ostatecznie zamieniają się w podłoże skalne na równinach Tytana.
