Nobel z medycyny za odkrycie "GPS-u" w mózgu

Tegoroczna nagroda Nobla z dziedziny medycyny podzielona została na pół - jedną połowę otrzymać ma John O'Keefe, a drugą do podziału małżeństwo May-Britt Moser oraz Edvard I. Moser - a została ona przyznana za odkrycie naturalnego "systemu GPS" w naszym mózgu, który pozwala nam orientować się w przestrzeni.

Amerykanin brytyjskiego pochodzenia i para Norwegów wspólnie odkryła podstawy działa układu, który pozwala praktycznie wszystkim żywym istotom orientować się w przestrzeni i tworzyć pamięciową mapę otoczenia.

Od lat filozofowie i naukowcy od wieków zastanawiali się - jak to możliwe, że potrafimy znaleźć drogę z jednego punktu przestrzeni do drugiego i w jaki sposób zapamiętujemy drogę tak, że za drugim razem potrafimy bezbłędnie przejść tę samą ścieżką?

Pierwszy do odpowiedzi na te pytania zbliżył się O'Keefe już w latach 70 XX wieku. Udało m się zidentyfikować w hipokampie mózgu szczura obszar, w którym obecne są komórki nerwowe uaktywniające się za każdym razem gdy zwierzę znajduje się w określonym miejscu - a pozostające nieaktywnymi wszędzie indziej. Odkrył on później, że jest to cała złożona sieć i w zależności od tego, w którym miejscu pomieszczenia szczur się znajdował - aktywacji ulegała inna jej część - z czego słusznie wysnuł on, że to właśnie tam musi się znajdować nasza wewnętrzna mapa przestrzenna.

Kolejną cegiełkę dołożyło norweskie małżeństwo Moserów w 2005 roku, gdy odnaleźli oni w mózgu "komórki siatkowe" pozwalające dokładnie ustalić położenie i odnaleźć drogę w przestrzeni. Komórki te znajdują się w korze śródwęchowej, która podczas szukania przez nas drogi bardzo często komunikuje się właśnie z hipokampem sięgając do wewnętrznej mapy w celu zasięgnięcia wskazówek aby ustalić właściwą ścieżkę.

To bardzo ważne odkrycie nie tylko ze względu na fakt, że poznaliśmy działanie jednej z kluczowych dla naszego przetrwania funkcji naszego mózgu. Często właśnie ta jego część ulega uszkodzenia w przypadku schorzeń takich jak choroba Alzheimera przez co osoby na nie cierpiące gubią się i tracą orientację w przestrzeni. Badania O'Keefe'a oraz Moserów dają nadzieję na lepsze poznanie mechanizmów rządzących tą chorobą i na znalezienie lekarstwa przynajmniej na część jej objawów.

Nagroda zostanie przyznana oficjalnie 10 grudnia w Sztokholmie razem z nagrodami ze wszystkich innych dziedzin - ich laureatów poznamy już w najbliższych dniach.

Źródło: