Pobyt w kosmosie uszkadza mózg. Co z załogową misją na Marsa?

Badania przeprowadzone przez naukowców z Sahlgrenska Academy na Uniwersytecie w Göteborgu na pięciu rosyjskich kosmonautach, którzy przebywali na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), zostały opublikowane w "JAMA Neurology". Uczeni przyjrzeli się pięciu Rosjanom, którzy pracowali jako stała załoga ISS, ok. 400 km od powierzchni Ziemi.

Od dawna wiadomo, że dłuższy pobyt poza Ziemią jest szkodliwy. Negatywne zmiany obejmują m.in. zanik mięśni, zmniejszenie masy kostnej, pogorszenie wzroku i zmiany flory bakteryjnej. Nie bez znaczenia jest także wpływ pobytu w przestrzeni kosmicznej na mózg. Teraz to potwierdzono.

Na 20 dni przed wylotem na ISS od kosmonautów pobrano próbki krwi. Każdy z mężczyzn, w wieku średnio 49 lat, przebywał w przestrzeni kosmicznej przez ok. 5,5 miesiąca (169 dni). Kiedy wrócili na Ziemię, trzykrotnie wykonano rutynowe badania krwi - dzień, tydzień i ok. 3 tygodnie po zakończeniu ich misji. Naukowcy sprawdzili pięć biomarkerów, które wskazują na stopień uszkodzenia mózgu: lekki polipeptyd neurofilamentów (NFL), kwaśne białko włókienkowe (GFAP), białko tau i dwie formy amyloidu beta. 

Co wykazały wyniki? Okazuje się, że w organizmach kosmonautów stężenia trzech biomarkerów - NFL, GFAP i amyloidu beta Aβ40 - były podwyższone po pobycie w przestrzeni kosmicznej. 

- Jest to pierwszy przypadek udokumentowania w badaniach krwi konkretnych dowodów na uszkodzenie komórek mózgowych po lotach kosmicznych. Należy to dalej badać i zapobiegać temu zjawisku, jeśli w przyszłości podróże kosmiczne mają stać się powszechne. Aby osiągnąć ten cel, musimy pomóc sobie nawzajem, aby dowiedzieć się, dlaczego powstają uszkodzenia. Czy jest to stan nieważkości, zmiany w płynie mózgowym, stresory związane ze startem i lądowaniem, czy może coś innego? - powiedział prof. Henrik Zetterberg, jeden z głównych autorów badania.

Wcześniejsze badania przy użyciu rezonansu magnetycznego też jednoznacznie wskazały, że ludzki mózg nie jest przystosowany do dalekich podróży kosmicznych. Związki między poszczególnymi czynnikami są niejasne. Zespół Zetterberga planuje dalsze eksperymenty, we współpracy z międzynarodowymi instytutami badawczymi. Jest to konieczne, zwłaszcza w kontekście zbliżającej się misji załogowej na Marsa. Naukowcy już wcześniej wykazali, ze powinna ona trwać nie dłużej niż pół roku, by promieniowanie kosmiczne nie wpłynęło negatywnie na zdrowie astronautów.