Archeolodzy zajmą się tajemniczymi starożytnymi kulami w Kostaryce

Na obszarze Kostaryki odnaleziono do tej pory ponad 300 kamiennych kul (petrosfer) o różnej średnicy, od kilku centymetrów do nawet 2,4 m. Największa kula waży 16 ton. Zostały one wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Oficjalnie uważa się, że zostały stworzone przez człowieka, a konkretnie przez kulturę Diquís. Rzeźby znajdowały się w bezpośrednim sąsiedztwie przedmiotów datowanych na 200 r. p.n.e. - 800 r. n.e. Niektóre kule były zlokalizowane również obok przedmiotów datowanych na okres ok. 1000 r. n.e., a nawet na XVI wiek.

Wielu ekspertów do tej pory zastanawia się w jaki sposób dawne ludy nieposiadające specjalistycznych urządzeń, umiały wytworzyć sferyczne i wypolerowane rzeźby. Kamienne kule zbudowane są przede wszystkim z gabro - jest to zasadowa skała głębinowa, jednakże zdarzają się petrosfery wykonane z piaskowca lub wapienia.

Według ogólnie przyjętej teorii kule te były formowane przez wielokrotne tłuczenie młotkiem w skałę, by ta osiągnęła kulisty kształt. Następnie, wykorzystując piasek, w skrupulatny sposób była ona polerowana. Inną metodą mogło być wykorzystanie naturalnego procesu łuszczenia się skał przy zmianach temperatury. Daną skałę rozgrzewano za pomocą gorących węgli, a następnie była ona schładzana wodą. W kolejnym kroku rzeźba była poddawana obróbce mechanicznej.

Obecnie naukowcy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) wraz z Narodową Szkołą Konserwacji, Restauracji i Muzealnictwa (ENCRYM) podjęli się wręcz karkołomnego projektu, którego głównym celem jest zabezpieczenie i konserwacja wszystkich kamiennych kul znajdujących się w Kostaryce.

Oficjalne pierwsze zapiski dotyczące kamiennych sferycznych rzeźb dotyczą XIX wieku, jednakże w latach 30. XX wieku zaczęły napływać doniesienia o ich odkrywaniu. Wiązało się to ze wzrostem zajmowanego terenu pod uprawy — rolnicy zaczęli wykopywać spod ziemi tajemnicze kule.

Warto również zauważyć, że gabro, które zostało wykorzystane do stworzenia rzeźb, pochodzi ze wzgórz, które są oddalone o kilka kilometrów od miejsc odnalezienia petrosfer.

Początkowo można było je znaleźć w delcie rzeki Diquís oraz niedaleko miast Palmar Norte, Palmar Sur, czy Isla del Cano, lecz z czasem były one transportowane w coraz to dalsze zakątki Kostaryki.

Ludowe opowieści mówią, że w ich środku ukryte jest złoto, przez co wiele kul zostało zniszczonych. Według jednej z hipotez kamienne kule mają reprezentować układ słoneczny lub są odzwierciedleniem Słońca i Księżyca. Ze względu na niemożność określenia pochodzenia, ani sposobu wykonania kamiennych kul, powstało wiele różnego rodzaju teorii. Jednia z nich mówi, że kule są pozostałością po Atlantydzie, inna sugeruje, że są one wytworem obcej cywilizacji.

Z kolei inne legendy mówią, że rdzenni mieszkańcy tych terenów mieli w przeszłości dostęp do eliksiru, który zmiękczał skały. Podobne mity dotyczą Sacsayhuamán, jest to kompleks inkaskich kamiennych murów. Poszczególne kamienie zostały dopasowane do siebie z niezwykłą precyzją, która byłaby bardzo trudna do osiągnięcia nawet w obecnych czasach. Ponadto nie wiadomo jak dawni ludzie obrabiali kamień, gdyż znane wówczas narzędzia były niewystarczające do obróbki granitu.

W kosmologii rdzennej ludności rzeźby są "kulami armatnimi Tary" - Tara był bogiem piorunów. Użył on wielkiej dmuchawki, by strzelać kamiennymi kulami do Serkes, bogów huraganów i wiatrów, by wypędzić ich z tego obszaru. Niektórzy sądzą, że jest to "artystyczna" wizja dawnego konfliktu między obcymi cywilizacjami.

Co ciekawe w Bośni i Hercegowinie również odnajdywane są kamienne kule — mogą mieć nawet 1500 lat. Największa została odkryta w wiosce Podubravlje i ma średnicę wynoszącą ponad 3 m oraz wagę około 35 ton.