Michał Anioł przedstawił raka piersi na fresku w Kaplicy Sykstyńskiej

Kaplica Sykstyńska to jeden z najbardziej znanych zabytków Watykanu. Zachwyt budzą znajdujące się na ścianach i sklepieniu freski. Wykonane przez Michała Anioła na sklepieniu opowiadają biblijną historię od stworzenia świata, przez grzech pierworodny do potopu. Najsłynniejszy, centralny przedstawia scenę z Pierwszej Księgi Mojżeszowej zwanej Księgą Rodzaju (I Moj. 1:27 lub Rdz 1,27), w której Bóg daje życie Adamowi, pierwszemu człowiekowi. Oprócz niej, w pozostałych prostokątach ukazano sceny: 

• Bóg oddziela światło od ciemności
• Bóg stwarza słońce i księżyc
• Oddzielenie morza od lądów
• Stworzenie Ewy
• Grzech Pierworodny (zerwanie owocu i wypędzenie z raju)
• Ofiara Noego
• Potop
• Synowie Noego (Cham wyśmiewa pijanego ojca, dwaj inni synowie okrywają go)

Zespół ekspertów pod kierowany przez patologa sądowego Andreasa G. Nerlicha z Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium zwrócił uwagę na fresk "Potop". Przedstawia on kobietę wykazującą objawy raka piersi.

Piersi w sztuce często mają symboliczne znaczenie, reprezentują macierzyństwo lub podkreślają kobiecość. Jednak bywa, że sztuka przedstawia patologiczne stany, co prowokuje debatę na temat intencji i znaczenia tych przedstawień. W "Potopie" namalowanym w 1508 r. kobieta przedstawiona jest niemal nago. Zakrywa ją jedynie niebieska chusta na głowę, która symbolizuje stan cywilny i niebieski płaszcz. Za nią znajduje się dziecko, które wydaje się płakać.

Analiza wykonana przez ekspertów wykazała, że prawa pierś wykazuje znaczne nieprawidłowości. Delikatne wybrzuszenia w górnym kwadrancie przyśrodkowym i w kierunku pachy sugerują obecność guzków, prawdopodobnie wskazując na powiększone węzły chłonne. Czy to przypadek? Michał Anioł znany jest z dość dobrej znajomości anatomii człowieka. Znalezienie tych konkretnych patologicznych nieprawidłowości w prawej piersi kobiety może sugerować celowe przedstawienie choroby.

Porównując "Potop" z innymi dziełami pokazuje, że był on oczywiście w stanie przedstawić zdrową pierś kobiecą. W postaciach kobiecych z "Sądu ostatecznego" i rzeźbach takich jak "Świt" i "Noc" w Kaplicy Medyceuszy piersi są przedstawione z symetrią wolną od oznak patologii, co potęguje myśl, że nieprawidłowości w "Potopie" były celowe.

"Potop" ilustruje boską karę, która dotknęła ludzkość za popełniane grzechy. Wielu z nich nie opamiętała się nawet wówczas, gdy świat zalewała woda. Przedstawiona kobieta jest pewnym kontrastem, gdyż cierpi niezależnie od tego, co dzieje się wokół niej. Warto także zwrócić uwagę na znajdującego się obok postaci konia, który patrzy na nie z góry.

Znana jest historia o tym, że matka artysty Francesca Del Sera spadła z konia będą z nim w ciąży. Stało się to w święto Michała Archanioła. Oboje przeżyli bez szwanku, co w rodzinie poczytano za cud. Podobno właśnie dlatego dziecko, które przyszło na świat, otrzymało imię Michelangelo. Eksperci oszacowali, że znajdujące się za kobietą dziecko ma pięć lub sześć lat, czyli tyle, ile miał Michał Anioł, gdy jego matka zmarła po długiej chorobie w wieku 30 lat. Czy więc namalowana kobieta jest Francescą ze szczegółowo przedstawioną chorobą, która odebrała jej życie?

Źródło: Andreas G. Nerlich et al, Did Michelangelo paint a young adult woman with breast cancer in "The Flood" (Sistine Chapel, Rome)?, The Breast (2024). DOI: 10.1016/j.breast.2024.103823

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!