Zagadkowe błyski gamma z czarnej dziury
W sercu aktywnej, odległej o 260 milionów lat świetlnych galaktyki IC 310 znajduje się masywna czarna dziura. Jej promień (liczony jako przestrzeń do „horyzontu zdarzeń”) szacuje się na około 450 milionów kilometrów – około 3 razy więcej niż wynosi odległość Ziemi od Słońca. Naukowcy wykryli bardzo duże zmiany jasności centrum tej galaktyki, w czasie zaledwie pięciu minut. Zmiany zachodzą m.in. na paśmie gamma.
Ta czarna dziura i szybkie zjawiska zachodzące w jej bezpośrednim otoczeniu stały się przedmiotem zainteresowania naukowców z niemieckiego Instytutu Maxa Plancka i współpracującego hiszpańskiego Institut de Fisica d’Altes Energies. Obserwacje są prowadzone przy wykorzystaniu teleskopów MAGIC, znajdujących się na Teneryfie, kosmicznego teleskopu Fermi oraz radioteleskopów sieci VLBI.
Pięć minut to zbyt krótki czas, by doszło do diametralnej i energetycznej zmiany w całej przestrzeni dookoła czarnej dziury. Naukowcy badający galaktykę IC 310 uważają, że czarna dziura rotuje bardzo szybko i jest otoczona bardzo silnym polem magnetycznym. W obszarach polarnych w tym przypadku powinno dochodzić do przyśpieszania cząstek do prędkości bliskich prędkości światła. Później dochodzi do interakcji z niskoenergetycznymi cząstkami i w konsekwencji emisji promieniowania gamma.
Naukowcy przyrównują tę emisję gamma do piorunów w czasie burzy. Co kilka minut taki błysk gamma uwalnia energię, która się zebrała na obszarze o wielkości porównywalnej z Układem Słonecznym. Jednocześnie dochodzi do emisji cząstek z otoczenia czarnej dziury w formie dżetów.
Astronomowie znali już wcześniej dżety, które wykazywały się zmiennością. Dotychczas jednak nie znano żadnych dżetów, które miały zmienność rzędu kilku minut. Dlatego też według naukowców porównanie błysków gamma do piorunów może nie być prawidłowe. Niemniej jednak obserwacje jądra IC 310 pozwalają na zbadanie dynamicznych procesów zachodzących w bezpośrednim otoczeniu czarnej dziury.
