Niezwykły układ potrójny gwiazd
Astronomowie po raz pierwszy odkryli osobliwe struktury w rozerwanym dysku protoplanetarnym otaczające trzy gwiazdy. Z tych obiektów w systemie GW Orionis mogą narodzić się planety.
GW Orionis znajduje się ok. 1300 lat świetlnych od Ziemi, w gwiazdozbiorze Oriona. Dwie gwiazdy okrążają się co 241 dni, a trzecia obiega je co 11,5 ziemskich lat. Odkrycia dokonano dzięki połączeniu sił obserwatoriów Very Large Telescope (VLT) i Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA).
Symulacje wykazały tajemnicze wybrzuszenie w płaskim dysku protoplanetarnym. Obserwacje przy użyciu przyrządu VLT SPHERE pozwoliły zrekonstruować dysk w trzech wymiarach, odsłaniając cień najbardziej wewnętrznego pierścienia. To pierwszy dowód na to, że grupy gwiazd mogą rozerwać dysk pyłu i gazu, pozostawiając zdeformowane pierścienie.
- Na naszych zdjęciach widzimy cień pierścienia wewnętrznego na tarczy zewnętrznej. Jednocześnie, ALMA pozwoliła nam zmierzyć dokładny kształt pierścienia, który rzuca cień. Połączenie tych informacji pozwala nam wyprowadzić trójwymiarową orientację źle ustawionego pierścienia i wypaczonej powierzchni tarczy - wyjaśnił prof. Stefan Kraus, astrofizyk z Uniwersytetu Exeter w Wielkiej Brytanii.
Większość gwiazd ma płaskie dyski protoplanetarne, ale GW Orionis ma dysk zdeformowany przez ruchy trzech gwiazd. To pierwsza taka obserwacja w historii astronomii.
System GW Orionis może pochwalić się także innymi ciekawostkami. Pierścień zewnętrzny jest największym, jaki kiedykolwiek widziano na dysku tworzącym planetę. Wewnętrzny pierścień niewspółosiowy zawiera 30 mas ziemskich pyłu, co z pewnością wystarczyłoby do utworzenia planety. Według jednej z grup astronomów, mogą tam już znajdować się planety.
