Plamy na Betelgezie powodem spadków jasności gwiazdy
Począwszy od października ubiegłego roku, aż do niedawna, Betelgeza doświadczała bezprecedensowych spadków jasności. Były one tak poważne, że przez chwilę doprowadziły do wyrzucenia Betelgezy z klubu 20 najjaśniejszych gwiazd na nocnym niebie. Naukowcy przez długi czas zastanawiali się nad powodami spadków jasności, a najnowsze badania sugerują, że przyczyną były inne gwiazdy.
Betelgeza to czerwony nadolbrzym w gwiazdozbiorze Oriona, dziewiąta pod względem jasności gwiazda na nocnym niebie. Jest odległa od Słońca o ok. 640 lat świetlnych, ale jej odległość wyznaczono z dużą niepewnością.
Betelgeza jest gwiazdą zmienną, a jej jasność rośnie i maleje w cyklach setek dni. Nigdy wcześniej nie pociemniała tak bardzo, stając się aż 2,5 mniej jasna niż zwykle. Jednym z możliwych wyjaśnień jest sugestia, że gwiazda uwolniła chmurę pyłu, która przez pewien czas blokowała jej światło. Ale astronomowie byli sceptyczni, co do tej teorii.
Jeśli coś filtruje światło, powinno wpływać na pewne długości fal bardziej niż na inne, ale tak nie było w tym przypadku. Pociemnienie występowało zarówno w świetle widzialnym, jak i w obserwacjach fal milimetrowych. Z tego powodu naukowcy uważają, że spadki jasności były spowodowane dużymi plamami gwiazdowymi - przebarwieniami na powierzchni gwiazdy, zaburzającymi regularny cykl jasności.
- Pod koniec życia gwiazdy stają się czerwonymi gigantami. W miarę wyczerpywania się paliwa zmieniają się procesy, w wyniku których gwiazdy uwalniają energię. W rezultacie stają się niestabilne i pulsują okresami setek, a nawet tysięcy dni, co postrzegamy jako fluktuację jasności - powiedział dr Thavisha Dharmawardena z Max Planck Institute for Astronomy, główny autor badań.
Ale plamy nie były rozsiane po całej powierzchni Betelgezy - naukowcy sugerują, że obejmowały one 50-70 proc. gwiazdy.
Plamy na Słońcu pojawiają się i znikają regularnie, nasilając się podczas maksimum słonecznego, fazy intensywnej aktywności, która ma miejsce co 11 lat. Nie wiadomo, w jaki sposób plamy pojawiają się na na innych gwiazdach. Ostatnio jednak plamy gwiezdne zostały użyte do wyjaśnienia osobliwych cech innych starych gwiazd.
Poprzedni cykl jasności Betelgezy charakteryzował się również zwiększonym przyciemnieniem. Cykl podstawowy trwa około 420 do 430 dni, a badacze są zaciekawieni, jak będzie wyglądało kolejne minimum.
