USA hodują armię żołnierzy-mutantów

Zdolności bojowe żołnierzy są wynikiem wieloletniego treningu. Przez ten czas ludzie doskonalą nie tylko warunki fizyczne, ale również psychiczne. Uczą się właściwych reakcji i trzeźwego myślenia - nawet w najbardziej stresujących warunkach. A co jeśli większość takiego treningu udałoby się zastąpić kilkoma zastrzykami, odpowiednią stymulacją mózgu, środkami farmakologicznymi albo terapią genową? W ten sposób można "otrzymać" superżołnierzy - szybszych, bystrzejszych, celniejszych, odpornych na zmęczenie, stres i głód.

Jeszcze do niedawna armia amerykańska niechętnie spoglądała w stronę podobnych modyfikacji. Ogromny postęp w farmakologii, biologii i medycynie wymusza jednak nieco inne podejście do tematu. A tym szczególnie zainteresowany jest Andrew Herr, młody naukowiec ze stopniem w dziedzinie mikrobiologii, fizjologii i - co chyba najważniejsze - bezpieczeństwa narodowego.

Herr i garstka innych specjalistów dość odważnie głoszą konieczność inwestycji w biomodyfikacje. - Pozytywne czy negatywne, wpływ takich modyfikacji może być ogromny. Optymistyczny scenariusz zakłada znaczą poprawę życia w krajach wysokorozwiniętych i poza nimi. Najgorszy natomiast to taki, w którym ludzie nie będą świadomi tego, że są modyfikowani - komentuje Herr.

Mniej więcej 10 lat temu Pentagon był przepełniony entuzjastami biomodyfikacji. W 2002 roku Agencja Zaawansowanych Obronnych Projektów Badawczych Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych (DARPA) uruchomiła bardzo ambitny i nieco szalony projekt o nazwie "Przewaga metaboliczna" . Jego celem było szybkie i skuteczne poprawienie zdolności bojowych żołnierzy. Chodziło przede wszystkim o zmniejszenie podatności na stres, przeciwdziałanie skutkom zmęczenia i niewyspania, przy jednoczesnym poprawieniu pamięci i zdolności uczenia się. W ten sposób chciano otrzymać pierwszych żołnierzy-mutantów.

- Czy obecną wiedzę na temat biochemii możemy wykorzystać, aby wycisnąć jeszcze trochę siły, kiedy są już praktycznie wyczerpani? - pytał jeden z naukowców DARPA, który - jak podaje Wired - prosił o pozostanie anonimowym.

Agencja miała kilka pomysłów, w jaki sposób tego dokonać. Chodziło m.in. o koktajle białkowe pomagające w budowaniu wytrzymałości, obniżanie temperatury ciała lub zmiany na poziomie komórkowym - mające na celu zwiększenie wydajności pracy mitochondriów, czyli naszych osobistych dostawców energii.

Pomysł spotkał się z falą krytyki. Dietetycy zgodnie przyznali, że jest zbyt odważny i raczej niewykonalny. - To jest fantastyka w każdym znaczeniu tego słowa. Kalorie to kalorie, prawa termodynamiki wciąż nas obowiązują, a ludzie nadal są ludźmi. Myślę, że powinniśmy skorzystać z robotów - powiedziała Marion Nestle, była przewodnicząca Wydziału Żywienia, Badania Żywności i Zdrowia Publicznego New York University.

Badania szybko wykluczyły większość powziętych założeń. W 2007 roku zasygnalizowano początek końca ambitnego projektu. Rok później było już po wszystkim, a Herr został przydzielony do finansowanego przez Pentagon projektu "Spójność jednostki".

Herr miał zbadać, czy grupa żołnierzy poradzi sobie ze zmęczeniem, głodem, pragnieniem, stresem, a nawet śmiercią towarzyszy broni na polu walki. W tym celu przeprowadził wiele rozmów z oficerami piechoty, lotnictwa, marynarki wojennej, a nawet operatorami zdalnie sterowanych aparatów latających.

Autor badań zdradził Wired, że w czasie dwuletnich obserwacji zauważył związek pomiędzy działaniem hormonów stresu na organizm, a zjawiskiem "spójności jednostki". Wyobraził sobie, że mogłyby one w każdej chwili pomagać oddziałom w sytuacji zagrożenia. Niektórzy nie potrzebują takiej terapii, ponieważ rodzą się z unikatową zdolnością radzenia sobie w ekstremalnych warunkach. Innym trzeba pomóc - w razie potrzeby podać odpowiedni koktajl z hormonów i powstrzymać panikę, chęć odwrotu, nawet gdy sytuacja wydaje się beznadziejna.

W swoich badaniach Herr skupił się na czterech metodach. Pierwsza zakładała specjalną dietę i zestaw ćwiczeń. Drugą oparł już na zastrzykach z neuropeptydu Y, czyli neuroprzekaźnika hamującego stres. Badania z 2011 roku udowodniły, że ludzie, u których produkcja związku jest mniejsza, są bardziej wrażliwi na negatywne bodźce, co przekłada się na obniżoną odporność na stres i większe ryzyko rozwoju zaburzeń depresyjnych. Sprawdzał także terapię genową (z wykorzystaniem wirusów i środków chemicznych) mającą poprawić wszystkie funkcje organizmu. Ostatnia z podanych metoda polegała na podczaszkowej stymulacji impulsami elektrycznymi.

Badania, o których wspomina "Scientific American", miały przyspieszyć procesy uczenia się i zapamiętywania. Tematem, w kontekście pilotów zdalnie sterowanych aparatów latających, zainteresowały się Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych. Te poszukują innowacyjnych metod szkolenia w szybkim wychwytywaniu istotnych informacji z chaotycznego obrazu z radarów.

W ramach projektu "Spójność jednostki" Herr rozpoczął indywidualne nauczanie technik poprawiania kondycji. Obejmowały one unikanie określonego światła, dbanie o odpowiednie cykle snu oraz dietę mającą na celu biochemiczne zmniejszenie produkcji hormonów odpowiedzialnych za stres. O wielu elementach treningów nie może mówić, ponieważ są ściśle tajne. Wiadomo jednak, że zostali nimi objęci piloci, załogi lotniskowców i okrętów podwodnych oraz piechota. Ale dla Pentagonu to wciąż za mało.

- Wojsko jest bardzo zainteresowane wykorzystaniem środków farmaceutycznych, takich jak modafinil (związek chemiczny o działaniu stymulującym i pobudzającym), suplementy diety i terapii genowej. Wszystko po to, aby podnieść sprawność i wydajność żołnierzy - powiedział Patrick Lin, profesor na California Polytechnic State.

W lutym ub.r. brytyjskie Royal Society zidentyfikowało cztery biomodyfikacje dokonane przez DARPA. Ich celem było zmniejszenie podatności na stres, wzmocnienie aktywności neurologicznej oraz liczne techniki pobudzające, mające poprawić wydajności w odbieraniu i przetwarzaniu informacji. Miały to umożliwić substancje powszechnie uważane za narkotyki.

Trudno nie odnieść wrażenia, że strategia działania Pentagonu prowadzi do badań sprzed dekady, czyli do projektu "Przewaga metaboliczna". A to oznacza, że dowództwo poważnie przygotowuje się do wejścia w erę chemicznie modyfikowanych żołnierzy-mutantów.

Niezależnie od postępu badań prowadzonych przez Pentagon, biomodyfikacje stają się coraz powszechniejsze i rozprzestrzeniają po całym świecie. Herr podkreśla jednak, że na razie nie można mówić po powszechnym zastosowaniu. - Wciąż jesteśmy na bardzo wczesnym etapie badań - komentuje.

Amerykanie zdają sobie sprawę, że stosowanie biomodyfikacji jest nieetyczne i prędzej czy później spotka się z falą krytyki. Herr zapewnia przy tym, że głosy na "nie" nie powstrzymają Pentagonu przed kontynuowaniem badań, a w dalszej kolejności - stosowaniem polepszaczy ludzkiego organizmu. Badacz wskazuje również na rosnącą akceptację dla stosowania przez studiującą młodzież różnego rodzaju używek poprawiających sprawność umysłową i wydolność.

- Od 70 do 80 proc. młodzieży przyznaje, że co najmniej raz stosowała nielegalne używki, żeby uzyskać lepsze wyniki w nauce. Jeśli młode społeczeństwo potrafi zaakceptować takie metody, to w przyszłości zaakceptuje je również w armii - tłumaczy naukowiec. - W innych krajach na pewno korzysta się z podobnych rozwiązań. Ciekawi mnie tylko, jak oni to robią - dodaje.

- Inne kraje są poważnie zainteresowane biomodyfikacjami, ale nie mówią o tym tak otwarcie, jak USA. W związku z tym nie mamy pojęcia co się tam dzieje - zauważa Rod Flower, profesor William Harvey Research Institute w Wielkiej Brytanii.

Trudno również powiedzieć, czy z podobnych rozwiązań korzystają lub będą korzystać przestępcy i terroryści. Według Herra biomodyfikacje powinny być legalne i wykorzystywane pokojowo - tam, gdzie pomogą zwiększyć kreatywność, prowadzić do postępu w wielu dziedzinach nauki, a ostatecznie podnieść jakość życia ludzi. - Byłoby miło, gdyby wysiłek wojskowych naukowców wykorzystać do celów pokojowych - tłumaczy.

Trudno jednak traktować takie słowa poważnie. Działania te mogą doprowadzić do wielu nadużyć i działań, o których społeczeństwo i opinia publiczna nie będą miały pojęcia.

Jakub Płaza