To Polak wynalazł koło?

Koło uważa się za jeden z najbardziej prymitywnych, choć też najbardziej przydatnych wynalazków poczynionych przez ludzkość. Prawda jest taka, że wynaleziono je dopiero w okolicach roku 3500 p.n.e., a najnowsze fakty wskazują na to, że dokonano tego tylko w jednym miejscu na świecie. Prawdopodobnie w Polsce.

Odkrycie koła w żadnym wypadku nie było proste. W momencie gdy je wynaleziono człowiek potrafił już obrabiać metal, budować kanały i łodzie, a nawet tworzyć instrumenty muzyczne.

Prawdziwie rewolucyjnym pomysłem było bowiem porzucenie cylindra obracającego się na krawędzi na rzecz stabilnego koła umieszczonego na osi.

Aby jednak stworzyć coś takiego - stałą oś z obracającymi się kołami konieczne jest, aby końce tej osi były niemal idealnie gładkie i okrągłe - tak samo jak dziury wewnątrz kół. Przy tym nie mogły być one ani za duże, ani za małe. Do tego grubość osi odgrywała niezwykle ważną rolę - za cienka zmniejszyłaby znacznie tarcie, lecz jednocześnie nie utrzymałaby ciężaru pojazdu, a za gruba tworzyła za duże tarcie. Dlatego pierwsze wózki były bardzo wąskie, dzięki czemu osie mogły być cieńsze.

Cały system był na tyle złożony, że musiał zostać wynaleziony w jednym miejscu, w jednym czasie. Osoba, która go wynalazła musiała mieć dostęp do metalowych narzędzi oraz do odpowiedniego drewna. Dlatego zdaniem badaczy to właśnie rozwój ciesielstwa musiał powstrzymać to odkrycie przez tak długi czas.

Możemy być wdzięczni, że w dawnych czasach nie istniała instytucja patentu, gdyż koło i oś - jako bardzo zaawansowany wynalazek - powstało najprawdopodobniej w jednym miejscu, skąd rozprzestrzeniło się bardzo szybko po Eurazji i Bliskim Wschodzie.

Co dla nas bardzo interesujące pierwsze obrazy przedstawiające wózki z kołami zostały odkryte w Polsce - i to właśnie okolice naszego kraju są obecnie uważane za najbardziej prawdopodobne miejsce narodzin tego rewolucyjnego wynalazku (wcześniej sądzono, że nastąpiło to w okolicach dzisiejszego Iraku).

Niektórzy badacze uważają, że dodatkowo lingwistyczne dowody wskazują na wynalazcę koła jako przedstawiciela kultury trypolskiej (tereny dzisiejszej Ukrainy). Do tego to właśnie tam odnajduje się bardzo wiele małych modeli przedstawiających kołowe wózki.

Źródło: