AI odtworzyło zaginioną rzeźbę z jednego 134-letniego zdjęcia
Zaginione starożytne dzieła sztuki nie muszą na zawsze pozostawać nieosiągalne. Dzięki nowoczesnym technologiom naukowcy zrekonstruowali trójwymiarowe obrazy dawnych reliefów z Borobudur, największej buddyjskiej świątyni na świecie. To przełomowe odkrycie daje nadzieję na ochronę i digitalizację dziedzictwa kulturowego, które przez wieki zachowane było jedynie w postaci zdjęć.
W XIX wieku świątynia Borobudur w Indonezji została częściowo przebudowana, a 156 wyjątkowych paneli reliefowych zostało zasłoniętych kamienną konstrukcją. Choć przed ich ukryciem wykonano im zdjęcia, to szczegóły wielu rzeźb nie zostały na fotografiach oddane szczególnie wiernie. Teraz, dzięki zespołowi badaczy kierowanemu przez Satoshiego Tanakę z Uniwersytetu Ritsumeikan w Japonii, reliefy te zostały “ożywione" za pomocą sztucznej inteligencji.
Naukowcy opracowali model sieci neuronowej, który z pojedynczej fotografii 2D potrafi stworzyć realistyczną trójwymiarową rekonstrukcję. Sieć neuronowa, którą opracowali została zaprezentowana na konferencji ACM Multimedia.
Jednym z głównych wyzwań było zachowanie "miękkich krawędzi" reliefów, czyli delikatnych detali, które dodają głębi całości. Poprzednie próby rekonstrukcji często gubiły te niuanse, przez co rekonstrukcje traciły autentyczność. Nowy model opracowany przez zespół Tanaki precyzyjnie mapuje te krawędzie, dzięki czemu możliwe jest wierne odwzorowanie oryginałów.
Aby osiągnąć tak wysoki poziom szczegółowości, naukowcy posłużyli się specjalnymi mapami - "mapą krawędzi" i "mapą semantyczną". Pierwsza z nich pozwala systemowi na precyzyjne śledzenie zmian krzywizny rzeźb, natomiast druga, umożliwia w łatwy sposób rozróżnić obiekty na pierwszym planie, postaci oraz tło.
Sztuczna inteligencja coraz częściej wspiera badania nad dziedzictwem kulturowym. Już wcześniej inne zespoły badaczy wykorzystywały AI, chociażby do odnajdywania nowych szczegółów w malowidłach Rafaela. Nowy model jest jednak wyjątkowy, bo pozwala na szczegółowe stworzenie trójwymiarowej wizualizacji z zaledwie jednego zdjęcia.
"Nasza technologia może zmienić sposób, w jaki chronimy dziedzictwo kulturowe" - mówi Tanaka. "Otwarte zostają nowe możliwości nie tylko dla archeologów, ale także dla zwiedzających - wirtualne rekonstrukcje czy doświadczenia VR mogą teraz przenieść nas wprost do świata starożytności".
Dzięki sztucznej inteligencji można nie tylko przywracać historyczne reliefy, ale także zabezpieczać dziedzictwo znajdujące się na krawędzi zniszczenia. Przykładem mogą być monumentalne posągi Buddy w Bamiyan, zniszczone przez talibów w 2001 roku, które mogą zostać przywrócone w przestrzeni wirtualnej. Modele AI mogłyby również uwiecznić aborygeńskie rzeźby na drzewach w australijskiej pustyni Tanami, które są obecnie szczególnie narażone na zniszczenie.
