Zapomniana mozaika z PRL-u. Wyjątkowe odkrycie na dworcu w Rzeszowie
Dworzec kolejowy w Rzeszowie stał się miejscem niezwykle ciekawego odkrycia. W czasie trwania prac remontowo-budowlanych, w jednej z sal odnaleziono zapomnianą mozaikę. Ta została wykonana najprawdopodobniej przez parę artystów Hannę i Gabriela Rechowiczów. Utrzymana w duchu modernistycznym mozaika jest jednym z niewielu zachowanych przykładów podobnych dzieł na terenie miasta.
Mozaika na dworcu w Rzeszowie. Wyjątkowe odkrycie
Rozbudowa i remont dworca PKP w Rzeszowie to element trwających prac budowy Rzeszowskiego Centrum Komunikacyjnego. Jak to często w takich przypadkach bywa, oczom pracującej ekipy konserwatorskiej ukazało się dość nietuzinkowe odkrycie. W jednej z sal, a konkretniej restauracyjnej, odnaleziono dość zapomnianą mozaikę z lat 60. XX wieku.
Wykonana z kamieni modernistyczna mozaika jest dziełem abstrakcyjnym z elementami informel (nurt w malarstwie europejskim z lat 50. XX wieku). Jak czytamy na stronie Wojewódzkiego Urzędy Ochrony Zabytków w Przemyślu, dzieło składa się głównie z wielobarwnych otoczaków, a efekt mokrej powierzchni uzyskano przy pomocy olejów, którymi nasączano kamienie.
Wykorzystano w niej kamienie - materiał ogólnie dostępny, uważany za małowartościowy i przypadkowy. Całość tworzy relief, w którym malarstwo ścienne przeplata się z fragmentami zaprawy z zatopionymi w niej kamieniami.
Nie do końca wiadomo kto jest autorem dzieła. Miejscowi konserwatorzy zabytków mają jednak swoje przypuszczenia. Na podstawie technik ściennego malarstwa i łączenia go z mozaiką przypuszcza się, że za dzieło odpowiada para artystów Hanna i Gabriel Rechowicz. W przeszłości stworzyli m.in. słynną warszawską mozaikę w patio “Domu Chłopa".
Mozaika przedstawia kompozycję abstrakcyjną, organiczną z elementami informel. Wykorzystano w niej kamienie, całość tworzy relief, w którym malarstwo ścienne przeplata się z fragmentami zaprawy z zatopionymi w niej kamieniami. Użyte zostały wielobarwne otoczaki, nasączane olejami w celu zachowania w ścianie ich naturalnego połysku i koloru mokrego kamienia. Fragmenty polichromowane wykonano w technice olejnej przy użyciu naturalnych pigmentów ziemnych, tj. ochry, ugry i umbry.
Już niedługo dla turystów i podróżnych?
Na całe szczęście mozaika zostanie odpowiednio zabezpieczona i odrestaurowana, dzięki czemu wkrótce podróżni będą mogli na własne oczy zobaczyć przykład sztuki z lat 60. XX wieku. Przywrócenie walorów estetycznych dziełu będzie o tyle istotne, że jest to jedyny tak cenny zachowany eksponat z dawnego dworca PKP, jak i w całym mieście.
Chcący zapoznać się z innymi dziełami Gabriela Rechowicza, powinni rzucić okiem na wspomnianą wcześniej mozaikę, która obecnie znajduje się na terenie warszawskiego hotelu Gromada. Z kolei po remoncie dworca PKP w Rzeszowie, to właśnie to miejsce powinno stanowić punkt wycieczki.
Największa mozaika w Polsce
Miłośnicy podobnych dzieł powinni zwrócić swoją uwagę na Kraków, gdzie zobaczyć można największą mozaikę w Polsce. Umiejscowiona została na liczącym 55 metrów wysokości budynku biurowca Biprostal przy ulicy Królewskiej 57.
Swoją drogą, niewiele brakowało, a mozaika zostałaby bezpowrotnie stracona. Wszystko przez plany termomodernizacji. Nie obyło się bez protestów, które na całe szczęście przyniosły skutek. Dziś nadal można podziwiać dzieło z czasów PRL składające się z aż 1,6 miliona kolorowych płytek.
