Narodowy Spis Powszechny 2021 - na co zwrócić uwagę w samospisie internetowym i spisie przez telefon?

Podczas pandemii wzrosła liczba cyberataków. Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy, jest to zatem doskonała okazja dla oszustów.

Narodowy Spis powszechny Ludności i Mieszkań w 2021 r. jest przeprowadzany od 1 kwietnia 2021 roku do 30 września 2021 roku. Obowiązkową formą jest samospis internetowy. Metoda uzupełniająca to spis przez telefon, na infolinii spisowej.  Rachmistrzowie telefoniczni rozpoczną pracę od 4 maja. Spis nie będzie prowadzony w domach - GUS nie wysyła rachmistrzów do miejsca zamieszkania.

Podzielenie możliwości wykonania samospisu na ścieżkę online i telefoniczną to szansa dla oszustów na wykorzystanie całej sytuacji. Na co należy zatem uważać w przypadku obu rozwiązań?

Spisu dokonujemy po zalogowaniu po wejściu na oficjalną stronę  https://spis.gov.pl/ i przejściu do sekcji "Przejdź do aplikacji spisowej". Dalej logujemy się albo przy pomocy profilu zaufanego lub po utworzeniu konta po podaniu numeru Pesel i nazwiska panieńskiego matki i stworzeniu hasła.

Zanim przejdziemy do wypełniania właściwego formularza, warto zapoznać się z listą pytań, która jest umieszczona na oficjalnej stronie. Co istotne: Samospis jest możliwy przez 14 dni od pierwszego zalogowania.

Obowiązkowe jest m.in. podanie danych osobistych łącznie z wykształceniem i rodzajem wykonywanej pracy, miejsca zamieszkania, imienia i nazwiska współmałżonka i pozostałych ewentualnych domowników. Wśród obligatoryjnych informacji, najbardziej wrażliwych danych znajduje się również nr PESEL.

Uważaj na wszelkie próby kontaktu już po wypełnieniu ankiety. Jeśli system ją zaakceptuje, nie ma potrzeby uzupełniania lub powtórnego podawania informacji, lub dosyłania kolejnych danych. GUS o to nie poprosi. Nie otwieraj wiadomości e-mail i sms nieznanego pochodzenia oraz zawierających podejrzaną treść.

Dokonaj spisu online, korzystając z własnego komputera czy tabletu, łącząc się z Internetem wyłącznie za pośrednictwem bezpiecznej sieci domowej. Unikaj tzw. "hot spotów" czyli niezabezpieczonych sieci Wi-Fi. Możesz też rozważyć zakup usługi VPN, która zwiększa bezpieczeństwo przesyłu informacji.

Sprawdź, czy sprzęt, na którym będziesz dokonywać spisu, jest w pełni bezpieczny, tzn. np. - czy na twoim laptopie jest zainstalowana najnowsza wersja programu antywirusowego. Używaj sprawdzonych programów antywirusowych. Dzięki temu dodatkowemu zabezpieczeniu możesz mieć pewność, że zarówno twoje dane, które udostępniasz w internecie, jak i informacje, które przechowujesz lokalnie na komputerze lub w smartfonie, będą bezpieczne. Korzystaj tylko z oprogramowania pochodzącego z autoryzowanych, legalnych źródeł.

Tworząc tzw. profil zaufany, który pozwoli dokonać spisu przez internet, zadbaj o bezpieczeństwo hasła dostępu. Najbardziej bezpieczne hasła składają się z różnych znaków (wielkie i małe litery, znaki specjalne i cyfry) oraz są odpowiednio długie (min. 8 znaków), wtedy będą trudniejsze do złamania.

GUS nie zażąda podania takich informacji, jak numer konta, numer karty kredytowej czy wysokość zarobków. - Warto o tym pamiętać, wypełniając arkusz z pytaniami online, ponieważ oszuści bazują na braku wiedzy konsumentów. Podanie wymienionych informacji nieodpowiednim osobom ze złymi zamiarami może się skończyć bardzo źle dla naszych finansów, ponieważ skradzione dane mogą posłużyć do zaciągania pożyczek, kredytów w naszym imieniu - przestrzega  Katarzyna Lebek, ekspert Intrum.

Rachmistrzowie telefoniczni rozpoczną pracę od 4 maja br. I będą dzwonić z numeru: 22 828 88 88 lub 22 279 99 99. Rachmistrz spisowy ma nadany oficjalny identyfikator wydany przez Wojewódzkie Biuro Spisowe zawierający imię i nazwisko,  numer, godło, informację o przetwarzaniu danych osobowych.

Tożsamość rachmistrza można sprawdzić na infolinii spisowej pod numerem 22 279 99 99, a po 4 maja również poprzez dedykowaną aplikację dostępną na stronie spis.gov.pl.

Jak już wspomnieliśmy, z uwagi na panującą pandemię koronawirusa, decyzją Generalnego Komisarza Spisowego rachmistrzowie nie będą realizować wywiadów bezpośrednich (i odwiedzać respondentów w domach) aż do odwołania. Osoby, które pukają do drzwi i podają się za rachmistrzów, są oszustami. GUS apeluje, aby  zgłaszać takie przypadki na policję i upewnić się, że nasi bliscy seniorzy mają tego świadomość.

Jeśli respondent będzie miał uzasadnione wątpliwości co do wiarygodności i rzetelności kontaktującego się z nim rachmistrza spisowego, powinien zaistniały incydent niezwłocznie zgłosić na infolinię spisową lub do właściwego Biura Spisowego w swoim miejscu zamieszkania - czytamy na stronie GUS-u.

Eksperci przestrzegają przed próbami kontaktu przy pomocy SMS-a lub maila. - Zwróćmy uwagę na to, że rachmistrz spisowy będzie się z nami kontaktował wyłącznie telefonicznie. Dlatego wszystkie SMS-y lub e-maile zachęcające do kliknięcia w link lub wykonania połączenia powinniśmy potraktować jako próbę oszustwa - ostrzega ekspert serwisu ChronPESEL.pl Bartłomiej Drozd.

GUS na oficjalnej stronie przygotował również grafikę dla seniorów - umieszczamy ją poniżej jako dodatkowe źródło informacji dla wszystkich uczestników spisu. Warto pomóc osobom starszym, niepełnosprawnym lub nie zaznajomionych z technologiami.