Astronomowie najdokładniej w historii przyjrzeli się kwazarowi
Dzięki teleskopowi Hubble’a astronomowie zajrzeli głębiej w otoczenie kwazara — centrum galaktyki “napędzanego” czarną dziurą i emitującego ogromne ilości energii. Co udało im się w ten sposób odkryć i jaką metodą tego dokonali?
Kwazary to jedne z najbogatszych w energię zjawisk we Wszechświecie. W ich centrum znajduje się czarna dziura, która pochłania materię z otoczenia, emitując niezwykle intensywne światło widoczne z ogromnej odległości. Pierwszym odkrytym kwazarem był 3C 273, zidentyfikowany w 1963 roku przez Maartena Schmidta. Znajduje się on 2,5 miliarda lat świetlnych od Ziemi i emituje więcej energii niż tysiące galaktyk razem wziętych.
Dzięki Hubble’owi astronomowie mieli okazję po raz pierwszy w historii tak dokładnie przyjrzeć się temu kosmicznemu gigantowi, badając otoczenie czarnej dziury z nieosiągalną dotąd precyzją.
Co skrywają okolice czarnej dziury?
Badania kierowane przez Bina Rena z Obserwatorium Côte d'Azur ujawniły, że przestrzeń wokół 3C 273 jest pełna zaskakujących struktur. W promieniu 16 tys. lat świetlnych od czarnej dziury znajdują się nietypowe obiekty, w tym formacja w kształcie litery “L” oraz różnorodne skupiska materii. Możliwe, że to niewielkie galaktyki satelitarne dostarczają materii, która zasila czarną dziurę, podtrzymując jej ogromne emisje energii.
Hubble pozwolił także spojrzeć na gigantyczny dżet materii wyrzucany z kwazara. Naukowcy odkryli, że jego prędkość rośnie, gdy ten oddala się od czarnej dziury, co rodzi nowe pytania o mechanizmy napędzające ten proces.
Osiągnięcia kosmicznego teleskopu Hubble’a
Dzięki wykorzystaniu instrumentu STIS teleskop Hubble’a potrafi działać jak koronograf, blokując intensywne światło centralnej czarnej dziury. To tak, jakby patrzeć w reflektor samochodu i jednocześnie dostrzegać drobnego owada na jego krawędzi. Ta technologia pozwoliła astronomom przyjrzeć się kwazarowi osiem razy dokładniej niż kiedykolwiek wcześniej.
Hubble już w 1994 roku zrewolucjonizował nasze podejście do kwazarów, ukazując, że otaczają je złożone struktury powstałe w wyniku kolizji galaktyk. Oznacza to, że tego rodzaju zderzenia dostarczają materii do czarnych dziur, co ostatecznie prowadzi do powstania kwazarów.
Kwazary to ważne narzędzia w badaniach nad kosmosem. 3C 273, będący jednym z najbliższych nam kwazarów, pozwala naukowcom zgłębiać naturę centrów galaktyk i mechanizmy napędzające emisję energii na kosmiczną skalę.
