Największe kratery uderzeniowe na Ziemi

Podczas, gdy większość osób może sobie nawet nie zdawać z tego sprawy, faktem jest, że nasza planeta jest stale bombardowana licznymi skałami pochodzenia kosmicznego. Sporo z nich to jedynie pozostałości dużych ciał niebieskich, które albo rozbijają się o naszą naturalną tarczę ochronną, jaką jest księżyc, albo zostają przechwycone i spalone w ziemskiej atmosferze. Nawet jeśli jakiś obiekt przedrze się w kierunku Ziemi, z reguły uderza w liczne morza oraz oceany otaczające nasze kontynenty.

O wiele większym zagrożeniem są tzw. asteroidy, czyli niewielkie planetoidy, których maksymalne rozmiary mogą sięgać nawet kilkuset kilometrów. Choć prawdopodobieństwo kolizji z takim obiektem jest stosunkowo niewielkie, nie oznacza, że nigdy się nie wydarzyło. Historia Ziemi oraz liczne badania geologiczne jasno pokazują, że takich wypadków nasza planeta przeżyła już sporo. Poniżej zaprezentowaliśmy pięć największych dotychczas odkrytych kraterów uderzeniowych, które świadczą o tego rodzaju katastrofach.

Pierwszy na naszą listę zawitał słynny krater Acraman, którego powierzchnię pokrywa obecnie koliste jezioro sezonowe o średnicy 20 kilometrów. Opisany po raz pierwszy 1986 roku, pierwotnie mógł się pochwalić średnicą dochodzącą do nawet 90 kilometrów. W wyniku postępującej erozji jego rozmiar ulega jednak stałemu pomniejszeniu. Powstał on ok. 590 milionów lat temu na skutek uderzenia planetoidy. Kolizja była na tyle duża, że na długie lata spowodowała zmiany w środowisku, co w dłuższej perspektywie czasu mogło skutkować wpływem na rozwój flory, a nawet fauny na kuli ziemskiej.

Krater ten nosi swoją nazwę od delty rzeki Popigaj, która przepływa przez tereny skutej lodem Syberii. To właśnie tam niemal 36 mln lat temu uderzył gigantyczny meteoryt, którego rozmiary mogły sięgać nawet 8-kilmetrów średnicy. Obecnie przekrój utworzonego w wyniku eksplozji krateru sięga 90 kilometrów. Co ciekawe, sama eksplozja była na tyle duża, że spowodowała ogromny skok ciśnienia, który następnie przekształcił znajdujący się w ziemi grafit w diamenty. Dzięki temu, miejsce to słynie jako największe złoże tych minerałów, zdolne zaspokoić światowy popyt na ten minerał przez następne 3000 lat.

Krater uderzeniowy położony w okolicy miasta Sudbury w prowincji Ontario w Kanadzie zajmuje obecnie trzecie miejsce, wśród największych tego rodzaju obiektów na Ziemi. Lej powstał na skutek uderzenia asteroidy o średnicy około 10 km. Chociaż dokładną datę trudno jest określić, wszystko wskazuje, że wydarzenie miało miejsce nawet 1,85 miliarda lat temu. Oznacza to, że krater jest także jednym z najstarszych odkrytych na naszej planecie. Obiekt charakteryzuje się swoim owalnym kształtem oraz rozmiarami, które obecnie osiągają około 62 km długości, 30 km szerokości i 15 km głębokości. Uważa się, że oryginalnie lej mógł mieć nawet 130 km średnicy.

Miejsce jest znane każdemu, kto interesuje się historią dinozaurów. To właśnie ten krater jest uważany za dowód najsłynniejszej teorii ich wyginięcia, zakładającej uderzenie planetoidy. Szacuje się, że średnica ciała niebieskiego, który uderzył w Ziemię ok. 66 mln lat temu wynosiła 10 km, a jego masa przekraczała bilion ton. Eksplozja, którą wywołało zderzenie jest porównywalna do siły tysięcy bomb atomowych, a jej skutki spowodowały gigantyczne fale tsunami, liczne trzęsienia ziemi i pożary na całej kuli ziemskiej.  Wyrzucony w powietrze materiał mógł unosić się w powietrzu przez kilka lat, doprowadzając do zmian klimatycznych podobnych do zimy nuklearnej.

Ślad po tym bez wątpienia tragicznym wydarzeniu znajduje się w Meksyku, na półwyspie Jukatan. Krater może poszczycić się średnicą wynoszącą obecnie 240 km.

Największy obecnie znany ludzkości krater uderzeniowy na Ziemi. Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Nosi nazwę od miasteczka Vredefort w prowincji Wolne Państwo, w Republice Południowej Afryki. Lej, którego średnica zewnętrznego pierścienia wynosi 300 km, powstał na skutek uderzenia planetoidy o rozmiarach sięgających 10 kilometrów. Samo zdarzenie jest datowane na ok 2 mld lat temu, co jeszcze do niedawna czyniło krater Vredefort także najstarszym na świecie.

Zmieniło się to jednak stosunkowo niedawno. W styczniu 2020 roku, naukowcy przebadali miejsce uderzenia kosmicznej skały o średnicy 70 km w australijskim regionie Outback znanym jako Yarrabubba. Korzystając z metody zwanej datowaniem uranowo-ołowiowym, uczeni ustalili, że krater powstał ok. 2,229 mld lat temu.

Dzisiaj wszystko, co pozostało po ogromnym kraterze, to małe czerwone wzgórze w centrum obszaru, znane jako Barlangi. Według naukowców, minerały na tym wzgórzu zawierają cenne informacje o dacie uderzenia meteorytu.