Tajemnica kości. Czy praludzie chorowali na raka?

Chorobę nowotworową z reguły traktuje się jako problem współczesności spowodowany zbyt szybkim trybem życia, nieprawidłowym odżywianiem czy zanieczyszczonym powietrzem. Zaskoczeniem mogą wydawać się zatem wyniki badań nad pewnymi skamieniałościami, które sugerują, że rak swoje źródło ma w głębokiej prehistorii.

Do niedawna najstarszym śladem nowotworu był ten znaleziony w żebrze Neandertalczyka żyjącego przed 120 000 lat. Najnowsze odkrycie jednak daje niezbity dowód na występowanie tej choroby u przodków człowieka już 1,7 miliona lat temu.

Badania przeprowadzono dzięki wspólnej pracy naukowców skupiających się na morfologii kości kopalnych i lekarzy diagnozujących żywych ludzi oraz przy pomocy innowacyjnych metod tomografii i wizualizacji 3D. Odkryto dwie odmiany zmian nowotworowych - jedną łagodną, a drugą złośliwą.

Pierwsza z nich pochodzi z jaskini Malapa i datowana jest na 1,98 milionów lat temu. Jest przypadkiem kostniaka kostnawego, raka kości, zlokalizowanego w kręgosłupie australopiteka. Prawdopodobnie powodował on ból i dyskomfort, nie był jednak bezpośrednią przyczyną śmierci, mógł być w nią jednak w pewien sposób zamieszany - być może ograniczał zdolność ruchową i umiejętności wspinania się. Badania zaś wykazują, że przyczyną zgonu australopiteka był upadek ze znacznej wysokości.

Drugie znalezisko pochodzące ze stanowiska Swartkrans - kość ze stopy - jest dowodem sprzed około 1,7 miliona lat na najwcześniejsze wystąpienie nowotworu złośliwego. Narośnięta na stopę masa kostna mogła być oznaką łagodnego nowotworu, lecz po prześwietleniu kości okazało się, że jama szpikowa - wydrążona część normalnej kości - została kompletnie zniszczona przez obcą narośl kostną.

To wskazuje na agresywnie rozwijający się nowotwór. Dzięki zaawansowanym technologiom porównano masę i przekrój narośli ze współczesnymi przypadkami medycznymi i zdiagnozowano kostniakomięsaka, jednego z pierwszorzędnych kostnych nowotworów złośliwych.

Odkryte przypadki chorób nowotworowych są najwcześniejszymi jeśli chodzi o ludzi, warto również jednak pamiętać o tych o wiele starszych, które dotykały również zwierząt (choćby mamuty czy nawet dinozaury). I choć prawdą jest, że ryzyko występowania raka wzrasta przez nowoczesny styl życia, to chorowano na niego już dawno, dawno temu.

Sylwia Śmiechowicz

Artykuł opublikowany zgodnie z licencją CC BY-SA 3.0.Oryginalny tekst można znaleźć na stronie Histmag.org.