Historia, imponująca architektura i natura. Twierdza Srebrna Góra to skarb

Wzniesiona w latach 1765-1777 przez 4 do 4,5 tys. robotników twierdza miała za zadanie wojskowo zabezpieczyć zdobyte przez Prusy w 1740 roku tereny Śląska. Projekt autorstwa Ludwika Wilhelma Regelera, zmodyfikowany przez króla Fryderyka Wielkiego, zaowocował powstaniem jednej z najnowocześniejszych fortyfikacji XVIII wieku. Centralnym elementem kompleksu był potężny donżon, otoczony zespołem bastionów i fortów - w sumie Twierdza Srebrna Góra składa się z sześciu fortów, które w swoim czasie mogły pomieścić garnizon liczący kilka tysięcy żołnierzy!

Łączny koszt budowy twierdzy został oszacowany w XVIII w. na 4145000 talarów (źródła XX-wieczne podają zdecydowanie niższą kwotę 1573000 talarów), które poszły na łącznie 299 kazamat, 54 izby strzeleckie, artylerię forteczną składającą się z 264 dział, haubic i moździerzy, studnie, piekarnie, browary, hodowle zwierząt i magazyny, w których można było przechować wystarczająco żywności i opału, by przetrwać co najmniej trzymiesięczne oblężenie.

Tego w praktyce nigdy nie sprawdzono, bo swój chrzest bojowy i jednocześnie jedyny sprawdzian twierdza przeszła w 1807 roku, w czasie wojny Prus z Francją, podczas oblężenia przez wojska napoleońskie dowodzone przez Hieronima Bonaparte, które trwało niecałe dwa tygodnie. 28 czerwca 1807 roku Bawarczycy i Wirtemberczycy próbowali szturmem zdobyć Srebrną Górę, ale misja zakończyła się niepowodzeniem. Mimo intensywnych walk, obrońcy zdołali utrzymać fortecę, co potwierdziło solidności konstrukcji i jej strategiczne znaczenie.

W latach 1830-1848 twierdzę służyła jako więzienie dla działaczy ruchu "Młodych Niemców", a 1 stycznia 1860 roku wydano rozkaz likwidacji przestarzałego już kompleksu, a ostatni żołnierze opuścili ją w 1867 roku. Później niszczejące fortyfikacje służyły jako poligon doświadczalny dla artylerii i saperów i musiało minąć jeszcze wiele lat, zanim zaczęto dostrzegać w Srebrnej Górze perełkę turystyczną. W II połowie XIX wieku władze pruskie nakazały zaprzestać niszczenia twierdzy i przekształcić ją w ośrodek rekreacyjny, a na początku kolejnego stulecia dojazd na miejsce umożliwiała zębata Kolej Sowiogórska.

I faktycznie okazało się to świetną decyzją, bo turyści coraz chętniej i liczniej odwiedzali to miejsce, zwłaszcza że po I wojnie światowej Donżon wyremontowano i urządzono w jego wnętrzu restaurację. Do dyspozycji odwiedzających oddano też muzeum broni, izbę pamięci Fritza Reutera (niemiecki pisarz, który w 1833 roku został posądzony o poglądy wywrotowe, aresztowany i internowany w twierdzy w Srebrnej Górze) oraz platformę widokową, a później… później przyszła II wojna światowa, która przerwała dynamiczny rozwój Srebrnej Góry.

W jej fortach utworzono karny obóz jeniecki dla polskich oficerów, Oflag VIII B, gdzie więziono łącznie ponad 300 osób, w tym m.in. dowódcę Obrony Wybrzeża z 1939 roku - kontradmirała Józefa Unruga. Czego nie zniszczyli Niemcy, złupili Rosjanie, więc w latach powojennych Srebrna Góra była zaledwie cieniem samej siebie. Dopiero w 1966 roku zorganizowana grupa harcerzy Hufca Dolnośląskiego rozpoczęła wieloletnią "Akcja Srebrna Góra”, w ramach której zaczęli porządkować twierdzę.

Z czasem tym wyjątkowym obiektem w końcu zaczęły interesować się też władze naszego kraju i w 2004 roku Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nadało mu dawno należny status Pomnika Historii. Obecnie nikt nie ma wątpliwości, że srebrnogórska twierdza jest nie tylko jedną z największych atrakcji Dolnego Śląska, ale i unikatowym w skali Europy dziedzictwem kulturowym - to jedna z największych górskich fortyfikacji obronnych na Starym Kontynencie!

Obecnie twierdza Srebrna Góra to prężnie prosperująca inwestycja, która oferuje wiele atrakcji. Przede wszystkim zwiedzanie z przewodnikiem w stroju żołnierza z epoki, który w barwny sposób przybliża historię obiektu, jego architekturę oraz życie codzienne stacjonujących w nim fortecy. Trasa zwiedzania obejmuje m.in. kazamaty, magazyny, zbrojownię oraz imponujący donżon (największy w Europie!), z którego roztacza się panoramiczny widok na okoliczne pasma górskie i doliny.

Dla poszukiwaczy mocniejszych wrażeń twierdza organizuje nocne zwiedzanie. W blasku pochodni uczestnicy przemierzają mroczne korytarze, poznając tajemnice fortecy i słuchając opowieści o jej burzliwej przeszłości. Program obejmuje również prezentację i wystrzały z broni czarnoprochowej oraz pokaz ładowania i strzału z repliki XVII-wiecznej armaty, a całość wieńczy podziwianie nocnej panoramy z korony donżonu.

Zwiedzanie twierdzy to nie tylko podróż w czasie, ale również doskonała lekcja historii. Dzięki przewodnikom oraz licznie zgromadzonym eksponatom, zarówno dorośli, jak i dzieci mogą poszerzyć tu swoją wiedzę na temat XVIII-wiecznej sztuki fortyfikacyjnej oraz życia żołnierzy w tamtych czasach.

Twierdza Srebrna Góra jest dostępna dla zwiedzających przez cały rok, a godziny otwarcia oraz cennik warto sprawdzać na oficjalnej stronie obiektu. Dojazd do twierdzy jest wygodny zarówno dla zmotoryzowanych, jak i korzystających z komunikacji publicznej, a osoby chcące przedłużyć pobyt mogą skorzystać z dostępnych na miejscu noclegów i posiłków.

I naprawdę warto rozważyć taką opcję, bo położenie twierdzy z dala od dużych aglomeracji miejskich sprawia, że jest to idealne miejsce na odpoczynek w ciszy i spokoju. Otaczające ją lasy i góry zachęcają do spacerów wśród dzikiej przyrody i naładowanie akumulatorów. A jeśli preferujecie bardziej aktywne formy spędzania wolnego czasu, okolice Srebrnej Góry oferują liczne szlaki turystyczne i rowerowe, prowadzące przez malownicze tereny Gór Sowich, bez zgiełku i tłumów turystów.

Mówiąc krótko, Twierdza Srebrna Góra to miejsce, które łączy w sobie bogatą historię, imponującą architekturę oraz możliwość relaksu w otoczeniu przyrody. Weekend spędzony w tym urokliwym zakątku Dolnego Śląska pozwoli więc nie tylko odpocząć od codziennych obowiązków, ale również przenieść się w czasie i poczuć atmosferę XVIII wieku.