Na księżycu Jowisza szaleją gejzery o wysokości 200 km

Ten rok jest wyjątkowy w badaniach Europy, tajemniczego księżyca Jowisza, pokrytego lodem. Coraz więcej dowodów przemawia za tym, że pod skorupą lodową Europy znajduje się ocean słonej wody. Najnowsze odkrycie dotyczy możliwości przedostawania się tej wody przez skorupę lodu - jest bardzo możliwe, że na Europie występują gejzery. Do takich wniosków doszli astronomowie analizując zdjęcia wykonane przez kosmiczny teleskop Hubble (HST).

Obserwacje wykonane przez HST, m.in. w paśmie ultrafioletu za pomocą instrumentu STIS, pozwoliły ustalić, że w okolicach południowego bieguna Europy występują gejzery. Te twory są aktywne jedynie od czasu do czasu, jednak gdy działają, to są w stanie uwolnić nawet 7 ton wody na sekundę. Co więcej, pióropusz wody może sięgać wysokości nawet 200 kilometrów.

Jak na razie wykryto jedynie jedną emisję wody, z grudnia 2012 roku. Wcześniejsze obserwacje wykonane przez HST nie wykazały obecności gejzerów. Oznacza to sporadyczność w działaniu gejzerów. Wykryty gejzer zaobserwowano w okolicach południowego bieguna Europy.

Ponadto, emisję z gejzera zanotowano w okolicach apocentrum orbity Europy, czyli w punkcie najdalszym od Jowisza. Sugeruje to związek z procesami grawitacyjnego “ściskania" i “rozprężania" tego księżyca. Wydaje się więc to dość oczywiste, że gejzer zaobserwowano wówczas, gdy księżyc nie podlegał ściśnięciu. Łącznie HST obserwował gejzer przez około siedem godzin.

Niestety, misja Galileo, która na przełomie wieków krążyła dookoła Jowisza, nigdy nie dostarczyła dobrych danych odnośnie biegunów Europy podczas przelotów w pobliżu tego obiektu. Na następną szansę będziemy musieli poczekać do początku lat trzydziestych tego wieku, gdy europejska misja JUICE dokona bliskiego przelotu obok Europy. W międzyczasie astronomowie będą mogli korzystać z kosmicznych obserwatoriów w poszukiwaniu gejzerów tego lodowego księżyca.

W porównaniu z gejzerami Enceladusa gejzery Europy są potężniejsze (7 ton względem 200 kg na sekundę), ale sięgają niżej (200 względem 500 km), choć ten drugi parametr ma związek z wyższą grawitacją tego jowiszowego księżyca. Co ciekawe, misja Cassini wykazała, że gejzery na Enceladusie także wykazują się zmienną aktywnością i ma to związek z położeniem tego księżyca na orbicie.

Jest to pierwsza obserwacja tego w związku z Europą. Sugeruje ona, że ten księżyc jest jeszcze bardziej aktywny niż się to wcześniej wydawało. Czy w jego wnętrzu, w głębokich i ciemnych oceanach, powstało i zachowało się proste życie?

Źródło informacji (NASA)

Krzysztof Kanawka