Nowe przedmioty w szkołach od 1 września. Dlaczego budzą tyle kontrowersji?

W nowym roku szkolnym 2025/2026 od 1 września wprowadzone zostają dwa nowe przedmioty, które zastąpią inne. Edukacja zdrowotna zastąpi wychowanie do życia w rodzinie (WDŻ). Przedmiot ten bardziej holistycznie traktuje zdrowie człowieka - w ujęciach psychicznym, fizycznym, społecznym, seksualnym, środowiskowym i cyfrowym. Łączy on wiedzę z zakresu nauk o zdrowiu, medycznych, przyrodniczych, ścisłych, ale także społecznych i humanistycznych.

Edukacja zdrowotna będzie nauczana w klasach IV-VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych. Nie są to zajęcia obowiązkowe i można z nich zrezygnować do 25 września. Dlaczego to przedmiot nieobowiązkowy? Taką decyzję podjęła ministra edukacji Barbara Nowacka po protestach środowisk konserwatywnych związanych z kościołem, aby nie budzić społecznych napięć.

Jaki program ma edukacja zdrowotna? "Przedmiot obejmuje nie tylko obszar medyczny czy biologiczny, lecz także zagadnienia związane z emocjami, relacjami, odpowiedzialnością, wartościami i dobrostanem. Uczy podejmowania świadomych decyzji zdrowotnych. Promuje zdrowy styl życia. Rozwija umiejętności komunikacji, empatii i troski o siebie i otoczenie. Pozwala ustrzec się przed różnorodnymi zagrożeniami - od chorób zakaźnych, przez uzależnienia, po dezinformację" - wyjaśnia Ministerstwo Edukacji Narodowej w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej.

Podstawa programowa edukacji zdrowotnej dostępna jest online. Obejmuje ona m.in. zdrowie psychiczne, fizyczne, społeczne, seksualne i środowiskowe, odżywianie, aktywność fizyczną, dojrzewanie, system ochrony zdrowia, internet i profilaktykę uzależnień, a także wartości i postawy.

Edukacja obywatelska to również nowy przedmiot, który zacznie być nauczany od 1 września 2025. "Przedmiot będzie składać się z trzech obowiązkowych elementów: wiedzy i umiejętności, prawdziwych działań obywatelskich oraz projektu edukacyjnego" - wyjaśnia MEN. Do nauczania tego przedmiotu uprawnieni będą nauczyciele historii, historii i teraźniejszości oraz wiedzy o społeczeństwie (WOS).

Edukacja obywatelska zastępuje historię i teraźniejszość. Przedmiot zacznie być nauczany w szkołach ponadpodstawowych, zaczynając w roku szkolnym 2025/2026 od klasy II liceum ogólnokształcącego, technikum i szkoły branżowej I stopnia. W następnym roku szkolnym nauczanie obejmie kolejne roczniki - klasy II i III liceum i szkoły branżowej I stopnia oraz klasy II-IV technikum.

"Głównym celem przedmiotu edukacja obywatelska jest przygotowanie uczniów do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania obywatelskiego w społeczeństwie demokratycznym. Przedmiot będzie budował i wzmacniał postawy patriotyczne młodych ludzi oparte na poczuciu tożsamości i dumie z przynależności do wspólnoty, troski o małą i dużą Ojczyznę, poczuciu odpowiedzialności za jej kształt. Równolegle przedmiot ma kształtować otwartość i szacunek względem innych, empatię i solidarność z innymi oraz zaangażowanie na rzecz dobra wspólnego" - wyjaśnia Ministerstwo Edukacji Narodowej na stronie Serwisu Rzeczypospolitej Polskiej.

W roku szkolnym 2025/2026 następuje zmniejszenie liczby lekcji religii lub etyki. W tygodniu będzie to już tylko jedna godzina zamiast dwóch. Stanowi to odpowiedź na wieloletnie prośby rodziców i uczniów, którzy nie uczęszczają na te zajęcia, uważają, że szkoła nie jest odpowiednim miejscem do nauczania tej konkretnej religii, lub po prostu zwracają uwagę na zbyt dużą liczbę godzin względem innych przedmiotów. Choć nie obyło się bez krytycznych głosów ze strony kościelnych hierarchów, ta zmiana w końcu została wprowadzona w życie.

Ostatnia ważna zmiana dotyczy lekcji WF, które od 1 września zmienią nieco swój charakter. Przedmiot wychowanie fizyczne otrzymał w tym roku nową podstawę programową, która zakłada m.in. więcej zajęć na świeżym powietrzu oraz rozwój umiejętności ruchowych, tak by wspierać aktywność fizyczną przez całe życie - nie tylko na sali gimnastycznej w okresie edukacji. Ponadto co roku będą przeprowadzane testy sprawnościowe, a uczniowie klas VI-VIII SP będą mogli dodatkowo zapoznać się z ćwiczeniami obecnymi na testach sprawnościowych prowadzonych w ramach rekrutacji do służb mundurowych.

Na koniec warto jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy 1 września trzeba iść do szkoły. W 2025 roku pierwszy dzień szkoły wypada w poniedziałek, który de facto nie jest dniem wolnym od szkoły. Z drugiej strony nie odbywają się tego dnia zajęcia dydaktyczne i za niestawienie się w szkole uczeń nie dostanie wpisu o nieobecności do dziennika. Podczas rozpoczęcia roku szkolnego podawane są jednak ważne informacje organizacyjne, dlatego warto się wtedy pojawić, a już szczególnie wtedy, gdy zaczynamy naukę w nowej szkole.