Pogoda oszalała. Upały, powodzie, susze i...

Kilka dni temu amerykański Narodowy Urząd ds. Oceanów i Atmosfery (NOAA) opublikował raport o stanie ziemskiego klimatu, który przygotowywany był przez ostatni rok przez blisko pół tysiąca naukowców z ponad 60 krajów świata. Zawarte w nim tezy mogą niepokoić, ponieważ pogoda i klimat zaczynają się rozregulowywać, co bardzo źle wróży na następne całe dziesięciolecia.

Temperatura powietrza

Rok 2015 zapisał się jako najcieplejszy od kiedy prowadzi się wiarygodne pomiary meteorologiczne, a więc co najmniej od 1880 roku. Rekonstrukcje klimatyczne pozwalają nam sądzić, że równie ciepłego roku w skali globalnej organizmy żywe na Ziemi nie doświadczyły od 3 milionów lat, a więc od epoki pliocenu, kiedy odbywał się proces formowania skał, a poziom morza był wyższy od obecnego aż o 25 metrów.

Średnia temperatura globalna była wyższa o 0,42-0,46 stopnia wobec normy z lat 1981-2010. W 12 krajach, w tym także w Polsce, odnotowano najcieplejszy rok w historii meteorologii. U nas tak ciepło nie było co najmniej od 1780 roku, kiedy rozpoczęto oficjalne pomiary. W 16 krajach i na terytoriach zależnych zmierzono najwyższe temperatury maksymalne, w tym również w Niemczech.

W czerwcu fala upałów w Pakistanie pozbawiła życia tysiąc osób. Z kolei susza w Etiopii zmusiła do głodowania miliony ludzi. Na Indonezji wybuchły największe pożary lasów w historii, ponieważ zamiast deszczy monsunowych panowała tam posucha.

Temperatura wody w oceanach

Nie tylko temperatura powietrza okazała się rekordowa. Temperatura powierzchni światowych oceanów była o 0,33-0,39 stopnia wyższa wobec normy wieloletniej. Co więcej, rekordowo ciepła była woda w wierzchnich warstwach oceanów, sięgających do 700 metrów głębokości.

Poziom oceanów

Rekord pobił również średni poziom oceanów, ponieważ był on o 70 mm wyższy od tego notowanego w 1993 roku, gdy rozpoczęto ciągłe pomiary satelitarne. Poziom mórz nie rósł w takim tempie, co obecnie, od 3 tysięcy lat.

Anomalie temperatury globalnej w latach 1880-2015. Dane: NASA.

Gazy cieplarniane

Nagromadzenie gazów cieplarnianych również okazało się największe w historii pomiarów. Stężenie dwutlenku węgla na planecie wyniosło 399,4 części na milion i było większe niż w 2014 roku o 2,2 części na milion.

Najwyższe stężenie punktowe odnotowano w listopadzie w obserwatorium Mauna Loa na Hawajach, gdzie po raz pierwszy od 4,5 miliona lat przekroczyło ono 400,4 części na milion. Od 1750 roku poziom dwutlenku węgla w atmosferze wzrósł o 40 procent. Jeszcze 30 lat temu stężenie CO2 wynosiło 344 części na milion.

Zmieniająca się Arktyka

Najgorzej szybko postępujące zmiany klimatyczne znosi mikroklimat Arktyki. Temperatura na lądzie była o 1,2 stopnia wyższa w stosunku do normy z lat 1981-2010. Nie padł jednak rekord, który należy do lat 2007 i 2011. W sierpniu odchylenie temperatury od normy sięgnęło aż 8 stopni.

Maksymalny zasięg morskiej pokrywy lodowej w lutym był najmniejszy w całej 37-letniej historii pomiarów satelitarnych. Z kolei we wrześniu zasięg lodu był czwartym najmniejszym w historii. W najcieplejszych miesiącach roztopy obejmowały aż połowę powierzchni lądolodu Grenlandii.

Cyklony tropikalne

Do tej pory naukowcy nie łączyli globalnego ocieplenia z aktywnością cyklonów tropikalnych. Jednak 2015 rok pokazuje, że ta korelacja istnieje. Odnotowano bowiem aż 101 cyklonów, co jest wartością rekordową na tle przynajmniej ostatniego stulecia. Tymczasem norma z lat 1981-2010 wynosi 81 cyklonów.

Na rekord ten miał wpływ wyjątkowo aktywny sezon cykloniczny na środkowym i wschodnim Pacyfiku, gdzie odnotowano 26 nazwanych cyklonów, najwięcej od 1992 roku. Huragan Patricia pod względem ciśnienia okazał się najsilniejszym cyklonem na zachodniej półkuli w dziejach pomiarów oraz drugim najsilniejszym w skali globalnej. Dla porównania na Atlantyku sezon był jednym z najsłabszych na tle ostatniego 30-lecia.

Zjawisko El Niño

Anomalie pogodowe były wywoływane w znacznej mierze przez zjawisko El Niño, które osiągnęło największą intensywność przynajmniej od połowy ubiegłego wieku. Podgrzało ono wodę w równikowej strefie wschodniego i środkowego Pacyfiku do rekordowych temperatur.

Skończyło się to powodziami, suszami, upałami, mrozami i huraganami w wielu zakątkach świata. Przyczyniły się one do śmierci tysięcy ludzi i wielomiliardowych szkód materialnych.