Był tu bydgoski zamek. Będzie rozbiórka, badania i… deweloper?

Mieszkańcy Bydgoszczy i miłośnicy historii tych terenów, a także społecznicy zrzeszeni w różnych stowarzyszeniach w mieście, wykazują zaniepokojenie tym, co stanie się z obszarem, na którym niegdyś stał bydgoski zamek. 

Po ogłoszeniu informacji o planowanej rozbiórce istniejącego w tym miejscu przedszkola "Alf" miasto zapowiedziało bowiem, że obszar obejmą później prace archeologów i analizowane jest pozyskanie inwestora. Zainteresowani zauważyli jednak, że takie działania mogą oznaczać chęć sprzedaży historycznego miejsca deweloperom. Miasto odniosło się do tych informacji.

Likwidacja przedszkola "Alf" została ogłoszona pod koniec lutego, Urząd Miasta podał, że placówka zostanie zlikwidowana zgodnie z decyzją z 2020 roku, a rodzice będą musieli znaleźć dla uczęszczających do tej pory do jednostki dzieci inne miejsca. Zakomunikowano też, że będzie przeprowadzony przetarg na wykonawcę rozbiórki budynku, a do tego miejsce zostanie zbadane przez archeologów.

Archeolog Wojciech Siwiak udzielił bydgoszczinformuje.pl komentarza na temat tego, co być może skrywa w tym miejscu ziemia. Ekspert jednoznacznie stwierdził, że w tym miejscu coś się zachowało. Nie jest to zaskoczeniem. Wszak na tym obszarze stał niegdyś w Bydgoszczy zamek.

Uznaje się, że był to jeden z większych obiektów obronnych wzniesionych przez Kazimierza Wielkiego na północy Królestwa Polskiego. Przebywali w nim prawie wszyscy polscy królowie, szczególnie wiele informacji dotyczy wizyt Kazimierza Jagiellończyka, mieszkał tu też Stefan Batory, a także wnuk Kazimierza Wielkiego - Kazimierz Słupski.

-  Oby działka nie została bezsensownie sprzedana prywatnemu inwestorowi, by to on decydował o dalszych pracach. Najbezpieczniej byłoby, gdyby teren ten pozostał w zasobach miastach - mówi Wojciech Siwak.

Czego możemy spodziewać się po badaniach i jak do dalszych losów działki po badaniach odnosi się miasto?

Po wyburzeniu budynku zostaną przeprowadzone poszukiwania archeologiczne. Wojciech Siwiak wraz z żoną prowadzili już badania na pobliskim terenie - analizowano podziemne pozostałości po bydgoskim zamku przy okazji prac Komunalnego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej na Starym Mieście.

- Zakres prac archeologicznych zależy od właściciela terenu, obecnie jest to miasto, a także wojewódzkiego konserwatora zabytków. Teren poznałem podczas prac przy ul. Grodzkiej we wcześniejszych latach. To ciężki i podmokły obszar. Z pewnością na tej działce coś się zachowało. Rozmawiałem kiedyś z panem, który budował to przedszkole, mówił mi, że podczas przygotowywania terenu, budowlańcy wyciągali z ziemi potężne głazy. Coś tam na pewno jest, tym bardziej że w czasach pruskich nie wyburzano dokładnie i całościowo obiektów. Wiele części było zasypywanych - powiedział archeolog wspomnianemu serwisowi.

Jakiś czas temu przy ul. Grodzkiej i Przy Zamczysku odkryto już fundamenty narożnika północno-zachodniej wieży zamku, a kilka lat później, w trakcie pracy przy wschodniej krawędzi ul. Przy Zamczysku, dokopano się ponadto do ściany granicznej budowli. W miejscu po przedszkolu "Alf" można się więc spodziewać kolejnych fragmentów dawnej warowni.

Rzeczniczka prezydenta Rafała Bruskiego, Marta Stachowiak przekazała "Wyborczej", jakie miasto ma plany odnośnie do omawianej działki. Potwierdziły się podejrzenia o możliwości sprzedaży i zabudowie terenu, ale nadal nie padły żadne szczegóły, ani nie wystawiono terenu dla potencjalnych nabywców.

- Zależy nam na ochronie historycznej tkanki miasta, w tym celu opracowany został Miejski Projekt Zagospodarowania Przestrzennego "Stare Miasto", który zakłada zagospodarowanie działki nową zabudową o wysokich walorach architektonicznych z poszanowaniem historycznego dziedzictwa tego miejsca. W tym celu analizujemy sposób pozyskania inwestora - cytuje rzeczniczkę wspomniane źródło.

Jak wyjaśniają urzędnicy miejscy, jest wiele restrykcji, które dotyczą tego obszaru, a obawy o przyszłe zabudowanie terenu trzeba analizować przez pryzmat takich ustaleń.

- Obecnie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony w 2012 roku dopuszcza taką możliwość (sprzedaży - przyp. red.). Jest ona, już teraz, obwarowana szeregiem zapisów chroniących kulturowe dziedzictwo Bydgoszczy. Wymagana jest m.in. lokalizacja zabudowy o wysokich walorach architektonicznych, w nawiązaniu do historycznego układu przestrzennego, przy założeniu harmonijnego współistnienia elementów historycznych i współczesnych, z uwzględnieniem sąsiedztwa kościoła pw. św. Andrzeja Boboli, stanowiącego dominantę przestrzenną. Wymagane jest też uwzględnienie w projektowanym zagospodarowaniu reliktów gotyckiego zamku i drewnianych konstrukcji obronnych z możliwością ich podziemnej ekspozycji. Obowiązuje zakaz prowadzenia robót ziemnych i budowlanych, które powodowałyby niszczenie pozostałości zamku i grodu bydgoskiego. W ramach realizacji inwestycji wymagane jest też przeznaczenie obiektu lub jego części na cele muzealno-wystawiennicze. Spójność zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z odkryciami archeologów będzie analizowana po zakończeniu badań - wyjaśnia miasto.

Badacze, miłośnicy historii i społecznicy mają kilka pomysłów na to, jak można zagospodarować teren po zamku bydgoskim. Wszystko, byle nie trafił w ręce dewelopera.

- Można byłoby upamiętnić zamek poprzez wybudowanie pawilonu muzealno-wystawienniczego. Stworzyłoby to również możliwość pokazania zabytków znalezionych podczas odkrycia XI-wiecznego grodziska, istniejącego jeszcze przed zamkiem, odkrytego podczas prac archeologicznych w 2007 roku, przed budową hotelu przy ul. Grodzkiej. Wydobyty z ziemi 17-metrowy wał grodziska wykonany z drewna dębowego, znajduje się cały czas w Toruniu. Można byłoby taki artefakt umieścić w tym pawilonie. Warto by też dążyć do stworzenia czegoś większego, na podobieństwo rezerwatu archeologicznego w Ostrowie Tumskim z interaktywną wystawą czy salą kinową - zasugerował przytaczany wcześniej archeolog.

Ciekawy pomysł na aranżację terenu po rozbiórce przedszkola ma też Stowarzyszenie Bydgoszcz G10. Na swoim profilu w mediach społecznościowych opublikowali post na ten temat.

- Tak ważny teren, nawet jeśli obecnie nie ma środków lub odpowiednich technologii, zawsze może poczekać na nowe pomysły w przyszłości. Może pozostać w formie "Parku Zamkowego", zagospodarowanej zieleni, być może z fragmentaryczną prezentacją fundamentów zamku, a także nowym miejscem prezentacji istniejącej makiety - stwierdzili, nawiązując do stojącej niedaleko tej działki wizualizacji dawnej warowni.

Na ostateczne decyzje w sprawie obszaru trzeba będzie poczekać. Pierw musi dojść do rozbiórki przedszkola oraz zleconych badań archeologicznych. Być może ich efekty okażą się na tyle istotne, że zaważą o ostatecznym losie historycznej przestrzeni Bydgoszczy.