Dlaczego papieże wybierają nowe imię? Historia i znaczenie imion papieskich
Każdy nowy papież wybiera imię, które wybrzmi z watykańskiego balkonu, ale też ustawi ton całego pontyfikatu. Ten symboliczny gest to nie tylko echo historii Kościoła, ale i komunikat dla świata: oto kierunek, w którym zmierzamy. Czy sięgnie po imię świętego bliskiego ubogim? Reformatora? A może wybierze coś zupełnie nowego – jak Jorge Bergoglio w 2013 roku?
Wybór nowego imienia to jedna z pierwszych decyzji, jaką podejmuje nowo wybrany papież. Choć nie wynika to z żadnej oficjalnej doktryny Kościoła katolickiego, tradycja zmiany imienia papieża sięga wczesnego średniowiecza i od tamtej pory zyskała ogromne znaczenie symboliczne. Dla nowego następcy św. Piotra imię to nie tylko osobisty wybór - to sygnał dla wiernych i świata o kierunku, jaki zamierza obrać jego pontyfikat.
Skąd wzięła się tradycja zmiany imienia papieskiego?
Pierwszym papieżem, który zmienił swoje imię po wyborze, był Jan II, który zasiadał na tronie Piotrowym w latach 533-535. Urodził się jako Merkuriusz, ale uznał, że jego imię - pochodzące od rzymskiego boga - jest zbyt pogańskie, by nosił je biskup Rzymu.
Kilka wieków później, w X wieku, Piotr Canepanova został papieżem, ale przyjął imię Jan XIV, aby uniknąć tytułu Piotr II. Od tego czasu kolejni papieże zaczęli przyjmować nowe imiona, często wybierając włosko brzmiące odpowiedniki, nawet jeśli pochodzili z innych krajów - zwłaszcza z Francji czy Niemiec. Praktyka ta z czasem stała się normą.
Co oznaczają imiona papieży?
Imię papieskie niesie ze sobą głębokie znaczenie historyczne i duchowe. Zwykle nawiązuje do wcześniejszych papieży lub świętych, których działalność - pozytywna lub kontrowersyjna - pozostawiła trwały ślad w historii Kościoła.
Papież Franciszek wybrał imię na cześć św. Franciszka z Asyżu, symbolu pokoju, troski o ubogich i przywiązania do przyrody. Już sam ten wybór jasno wskazał, jakie wartości będą przewodzić jego pontyfikatowi. Z kolei Benedykt XVI odwołał się do św. Benedykta oraz Benedykta XV, który był papieżem podczas I wojny światowej i znany był z działań na rzecz pokoju.
Imiona często odwołują się do kryzysów i reform. Wybierając imię znane z czasów reformatorów lub świętych zaangażowanych w pomoc potrzebującym, nowy papież może zasugerować kontynuację takich priorytetów w swoim nauczaniu.
Jakich imion papieże nie wybierają?
Jedno imię, którego żaden papież z pewnością nie przyjmie, to Piotr. Z szacunku dla apostoła Piotra, uznawanego przez Kościół katolicki za pierwszego papieża, oraz z powodu... starodawnej przepowiedni mówiącej, że Piotr II będzie ostatnim papieżem w historii, imię to uchodzi za nietykalne.
Są też inne imiona, które dziś budzą kontrowersje. Na przykład imię Urban kojarzy się z Urbanem VIII, który rozpoczął proces przeciwko Galileuszowi - trudne dziedzictwo w kontekście współczesnych debat o relacji między nauką a wiarą. Z kolei Pius przywołuje wspomnienie Piusa XII, którego rola podczas II wojny światowej bywa przedmiotem ostrych ocen.
Jakie imię może przyjąć nowy papież?
Jeśli kolejny papież chciałby kontynuować kurs reform, może wybrać imię takie jak Leon, nawiązując do Leona XIII, znanego z zaangażowania w sprawy sprawiedliwości społecznej, godnych płac i warunków pracy. Alternatywnie, imię Innocenty - jak Innocenty XIII, który walczył z korupcją - również mogłoby być sygnałem reformacyjnych zamiarów.
Gdyby nowy papież pochodził z Globalnego Południa, mógłby sięgnąć po imię dawnego papieża z Afryki, np. Gelazjusz, Milcjades czy Wiktor.
Warto zaznaczyć, że papież Franciszek był pierwszym od ponad 1100 lat, który przyjął unikalne imię - ostatnim przed nim był Lando, papież z X wieku, którego pontyfikat trwał niespełna rok.
Najczęściej wybierane imiona papieskie
Najpopularniejszym imieniem papieskim pozostaje Jan - nosiło je aż 21 papieży, choć ostatni z nich to Jan XXIII. Z powodu błędów w numeracji po Jan XIV, kolejni papieże z tym imieniem zostali źle ponumerowani. Inne popularne imiona to Grzegorz (16 razy), Benedykt (15 razy), Innocenty i Leon (po 13 razy).
Jak ogłasza się imię nowego papieża?
Po tym, jak z komina Kaplicy Sykstyńskiej uniesie się biały dym, a dzwony bazyliki św. Piotra zabrzmią radośnie, cały świat czeka na jedno zdanie: "Habemus Papam!" - "Mamy papieża!".
Imię nowego papieża wypowiada kardynał protodiakon z balkonu bazyliki św. Piotra. W ogłoszeniu pojawia się również jego imię chrzestne, przetłumaczone na łacinę, a nazwisko pozostaje w oryginalnej formie. Na przykład, gdy w 2013 roku wybrano Jorge Mario Bergoglio, przedstawiono go jako "Giorgio Marium Bergoglio", a jego papieskie imię - Franciscus - padło na końcu, jak nakazuje zwyczaj.
Źródło: CNN
