Sensacja w Bazylice Grobu Pańskiego. Odnaleziono niezwykły relikt

Bazylika Grobu Świętego (zwana też Bazyliką Grobu Pańskiego i kościołem Zmartwychwstania Pańskiego) usytuowana jest na obszarze, który uznawany jest za miejsce męki, ukrzyżowania, złożenia do grobu i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. 

Od wielu lat prowadzone są tam rozmaite badania, a jednak mimo to, jak się okazało — świątynia wciąż skrywa w swoich murach tajemnice. Właśnie udało się zlokalizować zabytek, który przez dziesięciolecia był uznawany za zaginiony.

Badacze z Austriackiej Akademii Nauk (ÖAW) oraz Izraelskiego Urzędu ds. Zabytków odkryli w Bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie zabytkowy ołtarz, który przez wieki był ukryty, choć znajdował się w miejscu wielokrotnie badanym oraz dostępnym dla wiernych i zwiedzających. Dzieło stanowiło bowiem od lat płytę, na której turyści i pielgrzymi pozostawiali podpisy, by zaznaczyć swoją obecność w tym miejscu!

Na relikt natknęli się archeolog okręgowy Amit Re'em oraz historyk ÖAW Ilya Berkovich, a odkrycie wiązało się z prowadzeniem w świątyni prac renowacyjnych. Po odwróceniu panelu pokrytego napisami oczom badaczy ukazały się zdobienia, a płytę wkrótce zidentyfikowano jako zabytkowy ołtarz, który został wzniesiony przez krzyżowców. 

W komunikacie udostępnionym przez austriacką akademię badacze wyjaśnili kulisy powstania ołtarza wiele lat po podbiciu Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 roku. 15 lipca 1149 r., dokładnie 50 lat od wspomnianych wydarzeń, podczas celebracji zwycięstwa krzyżowców, przeprowadzono ponowną konsekrację Bazyliki Grobu Pańskiego. W środku świątyni, która w poprzednich latach została rozbudowana w stylu romańskim, „światło dzienne ujrzało szczególne dzieło sztuki: nowy ołtarz główny”, napisali odkrywcy.

Choć dzieło było słusznych rozmiarów i robiło duże wrażenie na odwiedzających świątynię przez kolejne lata, nagle na początku XIX wieku zniknęło. Nikt nie wiedział, co się z nim stało — aż do teraz.

Jak można przeczytać w raporcie Austriackiej Akademii Nauk, „dla historyków odkrycie to jest sensacją z kilku powodów”. Jedną z przyczyn takiego podejścia do obiektu jest choćby miejsce, w którym go znaleziono.

- Fakt, że coś tak ważnego mogło pozostać nierozpoznane w tym miejscu, był całkowicie nieoczekiwany dla wszystkich zainteresowanych — powiedział Berkovich.

Kolejny powód, dla którego odkrycie okrzyknięto sensacyjnym, to informacje, których dostarcza zabytek na temat powiązań ówczesnej Jerozolimy z Rzymem. „Odnaleziony ołtarz główny jest dowodem na nieznane dotąd bezpośrednie połączenie Rzymu z Jerozolimą”, podkreślają badacze.

Chodzi o analizę zastosowanych technik wykonania ołtarza — „ta specjalna technika dekorowania marmuru była praktykowana wyłącznie przez mistrzów cechowych w papieskim Rzymie, którzy przekazywali tę umiejętność z pokolenia na pokolenie”, tłumaczą eksperci. Na wizualizacji przedstawiającej możliwy wygląd ołtarza za czasów jego świetności widać misterne zdobienia, które „są pełne duchowego znaczenia”.

Ponadto sztukę określaną jako arte cosmatesca papież uznawał za symbol statusu. Tylko kilka dzieł wykonanych tą techniką odnaleziono poza Rzymem, w tym wyłącznie jedno poza Włochami (w Opactwie Westminsterskim)! Ołtarz z Jerozolimy dołącza więc do tych wyjątkowych obiektów.

Kolejny aspekt przemawiający według badaczy za tym, że odkrycie jest sensacją, to fakt, że odnaleziony po latach ołtarz ma ponad 3,5 metra szerokości, co czyni go tym samym „największym średniowiecznym ołtarzem, jaki jest obecnie znany”, powiedział Berkovich.

Naukowcy przekazali, że mają nadzieję, iż dalsze analizy prowadzone także z uwzględnienie dokumentów znajdujących się w papieskich archiwach, ujawnią więcej szczegółów na temat historii ołtarza — być może poznana zostanie nawet tożsamość mistrza, który stworzył dzieło sztuki z wykorzystaniem arte cosmatesca.