Czyste i ciemne niebo w Polsce. Gdzie obserwować gwiazdy?
W nocy z soboty na niedzielę (12 na 13 sierpnia) w Polsce będzie można obserwować maksimum roju Perseidów. Przy ciemnym i bezchmurnym niebie ich aktywność wyniesie 100 ZHR, czyli aż 100 Perseidów na godzinę. Choć sytuacja z zanieczyszczeniem światłem w Polsce nie należy jeszcze do najtragiczniejszych, warto zaznaczyć, że w wielu miejscach naszego kraju widok Drogi Mlecznej staje się rzadkością. Coraz mniejsze obszary wymykają się destrukcyjnemu wpływowi lamp ulicznych, które z jednej strony mają służyć bezpieczeństwu, jednak z drugiej niszczą perspektywę na największy cud świata, jakim jest widok nocnego nieba.
Spis treści:
- Co to jest zanieczyszczenie światłem?
- Ciemne niebo w Polsce. Zachodniopomorskie ma tych miejsc najwięcej
- Ciemne niebo na Warmii i Mazurach. Wyjątki to kilka miast
- Nocne niebo przy wschodniej granicy Polski jest wyjątkowo ciemne
- Ciemne niebo w Bieszczadach
- Parki ciemnego nieba w Polsce. Gdzie obserwować gwiazdy?
Co to jest zanieczyszczenie światłem?
Zanieczyszczenie światłem to duży problem, który utrudnia obserwację nocnego nieba. Na takim obszarze nie ma szans do obserwacji gwiazd. W takiej sytuacji lepiej wybrać się do planetarium.
Problem występuje na terenach mocno zurbanizowanych, a cały problem powoduje oświetlenie uliczne, reklamy czy iluminacje obiektów.
Według szacunków 80 procent mieszkańców Stanów Zjednoczonych i 67 procent mieszkańców Unii Europejskiej mieszka na obszarach zanieczyszczonych światłem.
Aby chronić ciemne niebo, na świecie wyznaczane są specjalne obszary. To parki ciemnego nieba. Gdzie w Polsce obserwować niebo i Perseidy, których maksimum w nocy z soboty na niedzielę?
Na mapie zanieczyszczenia światłem w Polsce wyróżniają się trzy obszary o niskim poziomie natężenia sztucznego światła. Obejmują one szczególnie województwa zachodniopomorskie, warmińsko-mazurskie, część podlaskiego, lubelskie oraz podkarpackie.
Ciemne niebo w Polsce. Zachodniopomorskie ma tych miejsc najwięcej
Najrozleglejszy obszar ciemnego nieba rozciąga się w północno-zachodniej części Polski. Obejmuje on w większości województwo zachodniopomorskie, ale po części dotyka także pomorskiego, wielkopolskiego i lubuskiego.
Poza małymi wyjątkami można powiedzieć, że rozciąga się on od linii brzegowej Morza Bałtyckiego aż do Drawieńskiego Parku Narodowego, a także w szerz od Stargardu Szczecińskiego do Wałcza, Szczecinka, czy nawet Kościerzyny w województwie pomorskim.
Na tym obszarze istnieje wiele interesujących miejscowości, z których można prowadzić obserwacje astronomiczne. W okolicy Drawieńskiego Parku Narodowego sprawdzonymi miejscówkami okażą się Pestkownica, Zatom oraz wieś Jelenie. Są to miejsca na uboczu od cywilizacji, a zatem nieskażone zanieczyszczeniem światła z dużych miast. Ponadto wartymi uwagi okażą się również miejscowości takie, jak Radowo Małe w okolicach Szczecina, Przemysław w drodze z Łobezu na Sosnowo, a także Gmina Bobolice oraz okolice Miastka nad rzeką Studnicą.
Ciemne niebo na Warmii i Mazurach. Wyjątki to kilka miast
Innym rozległym obszarem o niskim zanieczyszczeniu światłem w Polsce jest jej północno-wschodnia część. Ten obszar obejmuje właściwie całe województwo warmińsko-mazurskie poza Olsztynem, Szczytnem, Kętrzynem, Giżyckiem, Suwałkami, Ełkiem i Mrągowem, a także część województwa podlaskiego.
Wśród najbardziej interesujących lokalizacji tego regionu zdają się być okolice Grotowa w powiecie bartoszyckim, Ksebki w gminie Turośl, a także Dobarz i Gugny w gminie Trzcianne.
Nocne niebo przy wschodniej granicy Polski jest wyjątkowo ciemne
Interesującym obszarem ze względu na dobre warunki do obserwacji gwiazd okazuje się również kilka miejscowości w województwie lubelskim. Na północy województwa relatywnie niskim zanieczyszczeniem światłem cieszą się okolice miejscowości Brus niedaleko Włodawy, Zahajki w gminie Drelów, a także Tarnawa Duża w Gminie Turobin.
Z dala od wpływu wielkomiejskich terenów znaleźć się można także przebywając w Kryszynie w powiecie tomaszowskim, w Dębach niedaleko Hrebennego, a także w Dorbozach w powiecie biłgorajskim.
Ciemne niebo w Bieszczadach
Mimo, że południowo-wschodnia część kraju nie cieszy się najrozleglejszymi obszarami czystego nieba, to niewątpliwie podkarpackie jest województwem, w którym niebo jest najciemniejsze. Dobre warunki do obserwacji nieba panują w Bieszczadach.
Właściwie każda miejscowość na południe od Sanoka i Ustrzyk Dolnych nadaje się do prowadzenia obserwacji astronomicznych na dobrym poziomie. Szczególnie interesujące okazują się jednak Baligród, Cisna, Lutowiska, Jaśliska oraz Czarna.
Parki ciemnego nieba w Polsce. Gdzie obserwować gwiazdy?
Niniejsze zestawienie odnosi się do miejsc objętych strefą najmniejszego zanieczyszczenia światłem w Polsce. To właśnie w wymienionych obszarach oraz miejscowościach panują najlepsze warunki do obserwacji nieba. W pozostałych częściach naszego kraju są one zauważalnie gorsze.
Oprócz wymienionych obszarów, które na mapach zanieczyszczenia światłem wyróżniają się zdecydowanie lepszą jakością nieba, warto wspomnieć o czymś jeszcze. W Polsce działają inicjatywy zwane obszarami ochrony ciemnego nieba. Są to miejsca przyjazne miłośnikom kosmosu, gdzie liczba sztucznego oświetlenia jest dostosowywana do potrzeb astronomów i ograniczana do minimum.
Administrator Programu Ciemne Niebo - Polska wyróżnił siedem lokalizacji:
- CN-001, Sopotnia Wielka w gminie Jeśnia,
- CN-002, część miejscowości Palowice w powiecie Rybnik,
- CN-003, Izerski Park Ciemnego Nieba w graniczne części Izery,
- CN-004, Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
- CN-005, Ostoja Ciemnego Nieba w Izdebnie i Chalinie niedaleko Międzychodu,
- CN-006, Dobre Miasto na Warmii i Mazurach,
- CN-007, część miejscowości Ostrowik w gminie Celestynów.
Przebywając w tych obszarach, nie trzeba się martwić o jakość nocnego nieba. Jest ona wystarczająco dobra, aby zaobserwować większość ciemnych obiektów, a co za tym idzie - subtelniejszych Perseidów.
Artykuł zaktualizowany. Oryginalny materiał ukazał się w sierpniu 2022 roku.