Jak sobie pomóc w razie urazu?

Zwichnięta ręka lub noga

Natychmiast: gdy tylko znajdziesz pod ręką coś zimnego - zrób sobie okład, np. z kostek lodu w woreczku owiniętym bawełnianą koszulką.

Zakładaj go i zdejmuj w 10-minutowych interwałach aż do wieczora, kiedy położysz się spać i będziesz mógł bolącą kończynę unieść powyżej poziomu serca. - Jeśli możesz ruszać kończyną bez trudnego do zniesienia bólu, możesz podnieść niewielki ciężar i nie widać żadnych deformacji (oprócz opuchlizny, rzecz jasna), nie ma potrzeby szukania pilnej pomocy medycznej - wyjaśnia doktor Paweł Remiszewski, chirurg, który na co dzień składa do kupy ofiary wypadków. Wystarczy, że łykniesz tabletki przeciwbólowe i poinformujesz dziewczynę, że dziś ona musi przyjść do ciebie, bo ty się z domu nie ruszysz.

Sprawa jest poważna, gdy... w czasie zdarzenia słyszałeś głośny trzask albo gdy ręka lub noga jest dziwnie wygięta. W takim wypadku musisz unieruchomić kończynę, np. za pomocą zwiniętego w rulon MH i bandaża.

Następnie udaj się na pogotowie.

Wezwij pogotowie, gdy... widzisz kość lub skóra jest przebita albo mocno wybrzuszona. Możesz mieć silny krwotok wewnętrzny.

Najczęstszy błąd: za ciasne zaciśnięcie bandaża na kontuzjowanym stawie. W ten sposób blokujesz swobodny przepływ krwi i spowalniasz proces gojenia się uszkodzonych tkanek.

Skaleczenie

Natychmiast: odłóż ten scyzoryk, weź jakąś czystą chusteczkę albo najlepiej jałowy gazik i mocno dociśnij do rany. Jeżeli skaleczyłeś się w kończynę, podnieś ją powyżej serca - w ten sposób zmniejszysz ciśnienie krwi w tym miejscu i przyspieszysz krzepnięcie. Gdy chusteczka lub gaza zacznie przeciekać, dołóż następną warstwę. Jeśli zdejmiesz pierwszą warstwę, przy okazji zedrzesz też tworzący się właśnie skrzep i rana znowu zacznie krwawić.

Sprawa jest poważna, gdy... krew jest jasnoczerwona i tryska pod dużym ciśnieniem. Oznacza to, że przeciąłeś sobie tętnicę. Uwaga, krwi będzie dużo, ale bez paniki - dociśnij opatrunek do tętnicy pod takim kątem, żeby docisnąć ją do kości - tej metody używają ratownicy. Ucisk zmniejszy krwawienie. Jeśli skaleczenie jest na przedramieniu lub na dłoni - możesz ucisnąć tętnicę po wewnętrznej stronie ramienia, tuż nad łokciem. Jeśli rana jest mocno poszarpana lub na tyle głęboka, że widać mięso - jedź na pogotowie, cały czas dociskając opatrunek do rany. O pobrudzoną odzież będziesz się martwił później.

Wezwij pogotowie, gdy... po 10 minutach stałego ucisku krew nadal cieknie z rany. Nie sprawdzaj co chwila, czy krew przestała już lecieć. Trzymaj cały czas rękę (lub nogę) w górze i nie oceniaj stanu po ilości krwi.

- Dorosły, zdrowy mężczyzna może stracić nawet litr krwi bez większego uszczerbku - mówi doktor Remiszewski. I nie czekaj na objawy wstrząsu, takie jak gorączkowe pragnienie i uczucie zimna. One mogą się pojawić tuż przed śmiercią, więc, jakby na to nie patrzeć, nieco za późno.

Z tak silnym krwotokiem jak najszybciej wezwij pomoc lub - jeśli masz blisko - sam dostań się do lekarza.

Najczęstszy błąd: po pierwsze - przemywanie rany mydłem. Tak naprawdę nie ma żadnych dowodów, że woda z mydłem jest skuteczniejsza od samej wody, a na pewno powoduje większy ból.

Możesz przyjąć zasadę, że nie wpakujesz do otwartej rany nic, czego byś nie zaaplikował sobie do oka.

Po drugie - zwlekanie z wizytą u lekarza. Po sześciu godzinach ryzyko infekcji jest tak duże, że jest już za późno na założenie szwów i po ranie zostanie ci brzydka blizna.

Poparzenie

Natychmiast: gdy już skończysz taniec wojenny z podskokami, skieruj kroki w stronę kranu z bieżącą wodą.

Wsadź poparzone miejsce pod bieżącą chłodną wodę na około 15 minut. Jeżeli na skórze nie ma pęcherzy ani zwęgleń, łyknij dwa paracetamole i nie rób nic więcej. Nie smaruj poparzonego miejsca maścią antybiotykową ani żadnym tłustym kremem.

Tłuszcz sprawi, że skóra nie będzie oddawać ciepła i poparzenie będzie goiło się dłużej.

Sprawa jest poważna, gdy... na skórze wyskakują Ci pęcherze z płynem surowiczym i odczuwasz silny ból. Oznacza to, że jest to poparzenie drugiego stopnia. Nie przekłuwaj bąbli, nie smaruj też rany maścią.

Jeśli powierzchnia oparzenia jest duża (większa niż twoja dłoń), osłoń ranę folią spożywczą i jedź do lekarza.

Jeśli jest mniejsza, możesz poradzić sobie z tym sam - przyłóż sterylną gazę i luźno przyklej ją plastrami. Zmieniaj opatrunek codziennie.

Dzwoń po pogotowie, gdy... Twoja skóra jest cała pokryta bąblami albo w niektórych miejscach wręcz zwęglona. W takim wypadku nie wsadzaj rany pod zimną wodę, bo może to wywołać szok i hipotermię. Usuń luźne kawałki materiału, ale przyklejone do skóry fragmenty (np. rękawa) pozostaw do usunięcia fachowcom.

Najczęstszy błąd: Przykładanie lodu w miejscu oparzenia. Różnica temperatur jest zbyt duża: zdecydowanie wystarczy chłodna woda.

Pogryzienie przez psa

Natychmiast: otrzep but z kłaków najlepszego przyjaciela jakiegoś innego człowieka. Następnie obejrzyj ranę. Jeśli są to tylko sińce i krwawe podbiegnięcia, nie ma się za bardzo czym przejmować. Po prostu umyj rękę czy nogę i już. Jeżeli pojawiła się krew - sprawdź, czy bydlę było szczepione przeciwko wściekliźnie. Samo szczepienie nie wystarcza - zgodnie z prawem zwierzę, które ugryzło człowieka, powinno trafić na obserwację weterynaryjną.

Sprawa jest poważna, gdy... pies wbił kły głęboko w skórę. W ten sposób wcisnął bakterie głęboko i lepiej jest pokazać to lekarzowi, który oczyści ranę i poda antybiotyk.

Dzwoń po pogotowie, gdy... mocno krwawisz lub pies wyrwał ci kawał mięsa. Tymczasem przyłóż do rany czysty ręcznik i dociśnij go mocno.

Najczęstszy błąd: niezaszczepienie się przeciwko tężcowi. Jeśli ostatnio szczepiłeś się przeciwko tężcowi dawniej niż pięć lat temu - teraz też warto wziąć szczepionkę, bo tężec jest chorobą śmiertelną.

Piotr Pflegel