Paracetamol - czy na pewno bezpieczny?

Paracetamol (substancja czynna: acetaminofen, N-acetylo- p-aminofenol) jest jednym z najczęściej zażywanych leków dostępnych bez recepty. Działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz przeciwzapalnie. Na polskim rynku dostępnych jest ponad 20 różnych preparatów zawierających ten lek i podobna liczba preparatów złożonych.

Acetaminofen jest lekiem, po który sięgamy, często bez zastanowienia i konsultacji z lekarzem w przypadku takich dolegliwości jak: bóle różnego pochodzenia (głowy, kręgosłupa, mięśniowo-stawowe, bolesne miesiączki), gorączka (infekcje wirusowe dróg oddechowych). W związku z szeroką dostępnością często dochodzi do jego nieprawidłowego stosowania, co w konsekwencji prowadzi do ostrych zatruć. Zatrucie paracetamolem jest najczęstszą przyczyną ostrej niewydolności wątroby i drugą co do częstości przyczyną niewydolności wątroby, która wymaga transplantacji. Objawy ostrego zatrucia paracetamolem zależą przede wszystkim od spożytej dawki leku. Charakterystyczny jest fakt, że symptomy zatrucia nie pojawiają się od razu po zażyciu. Jaka dawka jest toksyczna?

Należy zaznaczyć, że aby wystąpiły skutki toksyczne paracetamolu, konieczne jest spożycie stosunkowo dużej jego ilości. Swoje działanie terapeutyczne lek ten osiąga podany w ilości 10-15 mg/kg masy ciała, a toksyczność pojawia się przy przekroczeniu dawki jednorazowej wynoszącej 150 mg/kg masy ciała. Odpowiada to konieczności jednorazowego spożycia ilości większej niż 10 g, zaś maksymalna zalecana dzienna dawka leku wynosi 4 g u dorosłych oraz 90 mg/kg masy ciała u dzieci (dostępne na rynku preparaty zawierają przeciętnie od 200 mg do 1 g w pojedynczej dawce).

Toksyczne działanie paracetamolu jest związane z wyczerpaniem możliwości jego normalnego przetwarzania w organizmie w przypadku dostarczenia zbyt wielkiej dawki. W normalnych warunkach lek po zażyciu szybko i dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego i wraz z krwią przechodzi do wątroby. Tam mają miejsce przemiany metaboliczne, które w konsekwencji umożliwiają późniejsze jego wydalenie z ustroju.

Jak zapobiec zatruciu paracetamolem?

W celu zminimalizowania ryzyka zatrucia paracetamolem należy podjąć następujące działania:

- zawsze przed użyciem leku uważnie zapoznać się z treścią ulotki i stosować się do zawartych w niej zaleceń

- nie zwiększać dawki stosowanej w leczeniu bez uprzedniej konsultacji z lekarzem

- przechowywać leki w miejscach niedostępnych dla małych dzieci

- ograniczyć ilość spożywanego alkoholu, zwłaszcza w okresie zażywania paracetamolu

- nigdy nie stosować dwóch lub więcej preparatów zawierających paracetamol jednocześnie (chyba, że wyraźnie zaleci to lekarz)

- w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących dawkowania, łączenia z innymi lekami, możliwych działań niepożądanych należy zasięgnąć rady lekarza rodzinnego

Artykuł stanowi fragment opracowania Wojciecha Durlaka na temat zatrucia paracetamolem.