Piątek trzynastego. Dlaczego wszyscy boimy się tego dnia?
Oprac.: Anna Jabłońska-Adamska
Trzynasty października w roku 2023 wypada w piątek. Wiele osób nastawia się więc na ewentualne nieszczęścia i unika podróży, podpisywania umów czy załatwiania ważnych spraw. Dlaczego piątek trzynastego uznawany jest za pechowy i czym jest triskaidekafobia? Wyjaśniamy.
Kiedy piątek wypada trzynastego dnia miesiąca, wielu ludzi odczuwa obawę. Podobna data ma być bowiem uznawana za pechową. Tymczasem w każdym roku piątek trzynastego wypada co najmniej raz, a maksymalnie trzy razy. W roku 2023 pechowa data prócz października wypadała też w styczniu. Skąd jednak wziął się przesąd, że w piątek trzynastego będziemy mieli pecha? Czym jest triskaidekafobia? Wyjaśniamy.
Spis treści:
Skąd się wziął piątek trzynastego? Ważna data: 13.10.1307
Piątek trzynastego nie zawsze był postrzegany jako pechowy. Nieoficjalnie uznaje się, że przypisywanie tej dacie pecha ma swój początek w okresie średniowiecza. Dnia 13 października 1307 roku (miało to miejsce w piątek) z nakazu króla Francji, Filipa IV Pięknego, aresztowano templariuszy, oskarżając ich o herezję, sodomię i bałwochwalstwo. Podobno podejrzenia nie były słuszne, a król pragnął jedynie pozbyć się wierzycieli, u których był poważnie zadłużony.
Przywódcy zakonu zostali skazani na śmierć przez spalenie na stosie. Zgodnie z tą hipotezą, przed śmiercią ostatni wielki mistrz zakonu, Jacques de Molay, przeklął Filipa IV i papieża Klemensa V, ostrzegając, że nim minie rok, spotkają się na Sądzie Bożym. Miało to miejsce w marcu 1314 roku. Rok później obaj wskazani mężczyźni rzeczywiście już nie żyli. Papież zmarł w miesiąc po egzekucji wielkiego mistrza zakonu, a Filip IV Piękny w kilka miesięcy po niej (najprawdopodobniej z powodu wylewu krwi do mózgu).
Dlaczego piątek trzynastego jest pechowy?
Data zawierająca w sobie piątek, wypadający 13 dnia miesiąca, uznawana jest za pechową. Ma przynosić nieszczęście, podobnie jak stłuczenie lustra czy przejście pod drabiną. Skąd jednak wziął się ten przesąd? Z pewnością wpłynęło na to aresztowanie przywódców zakonu templariuszy, co miało miejsce właśnie 13 października (piątek) 1307 roku. Na przestrzeni dziejów aresztowano jednak niestety i skazano niesłusznie na śmierć wiele osób.
Wydaje się, że liczba 13 już wcześniej była uznawana za pechową, podobnie jak piątek był pechowym dniem w tygodniu — chrześcijanie wierzą, że właśnie tego dnia ukrzyżowano Jezusa.
Do ostatniej wieczerzy zasiadło też trzynaście osób — Jezus i dwunastu apostołów. Jednym z nich był Judasz, który wydał Jezusa na śmierć. Połączenie pechowej liczby z nieszczęśliwym dniem tygodnia ma więc potęgować działanie niepowodzenia.
Pechowa trzynastka — jak wpływa na nas dziś?
W kulturze zachodniej powszechnie funkcjonuje przesąd, że liczba 13 jest pechowa. Wiele osób trzynastego dnia miesiąca oczekuje raczej nieszczęśliwych wydarzeń czy informacji, unika wyboru trzynastego miejsca czy nie chce mieszkać pod numerem trzynaście. W niektórych hotelach brakuje nawet pokoi o numerze 13, ale też na przykład 113 czy 213. Podobnie w niektórych miejscach na próżno będziemy szukać w windzie przycisku z numerem, który zawiezie nas na trzynaste piętro.
Warto wiedzieć, że niektóre linie lotnicze - jak na przykład Lufthansa czy Ryanair - nie mają nawet rzędu z tym numerem w swoich samolotach. Kiedy zaś nadchodzi piątek trzynastego, wiele osób po prostu odczuwa zaniepokojenie - zastanawiają się bowiem, czy nie przydarzy im się jakieś nieszczęście.
Lęk przed liczbą 13 i piątkiem trzynastego
Przesąd to jedno, ale irracjonalna wiara, wywołująca lęk i niepozwalająca normalnie funkcjonować jest czymś zupełnie innym. Lęk przed liczbą trzynaście może przyjmować formę zaburzenia nerwicowego - wówczas mówimy o triskaidekafobii. Triskaidekafobia jest pojęciem, które wprowadził do psychiatrii amerykański psychiatra, Isador Coriat, w roku 1910, w swojej pracy "Abnormal Psychology".
To jedna ze specyficznych fobii, która potrafi w znaczny sposób zdezorganizować i utrudnić życie. Osoba cierpiąca na triskaidekafobię za wszelką cenę unika bowiem liczby 13. Nie będzie umawiać się na spotkania trzynastego dnia miesiąca, ani na godzinę 13:00. Nie zamieszka też na trzynastym piętrze, ani pod takim numerem. Co ciekawe, wiele znanych osób zmagało się z tą fobią - między innymi Napoleon Bonaparte, Mark Twain czy Richard Wagner.
Czytaj też:
