Czy "niestaranny" Tupolew zniknie ze służby?

Tu-154 jest jedną z najlepszych konstrukcji, jakie powstały w lotniczych zakładach Związku Radzieckiego. Dotyczy to także wykorzystywanych w Polsce do transportu VIP-ów Tupolewów w wersji 154 M Lux. Choć dwa dni po tragedii w Smoleńsku władze w Sofii ogłosiły, że do czasu ustalenia przyczyn katastrofy polskiego samolotu, prezydent Bułgarii nie będzie korzystać ze swojej maszyny, to nie wydaje się, by Tupolewy miały szybko trafić z lotnisk na złom.

Pierwszy Tu-154 został oblatany 4 października 1968 r. Od tego czasu wyprodukowano 1015 egzemplarzy, które latały w barwach Aerofłotu oraz szeregu innych linii lotniczych państw z bloku wschodniego. Ten samolot średniego zasięgu w dalszym ciągu cieszy się dobrą opinią z racji dużej prędkości przelotowej (po wycofaniu Concorda ze służby jest to obecnie najszybszy samolot pasażerski) oraz możliwości lądowania na lotniskach o złych nawierzchniach. Było to nie do przecenienia, tak na rosyjskim dalekim wschodzie, jak i w takich miejscach, jak chociażby lotnisko pod Smoleńskiem.

Przede wszystkim jest paliwożerny i bardzo głośny. Właśnie z tego drugiego powodu te maszyny nie mogą lądować na lotniska w krajach UE, która przykłada ogromną wagę do ochrony środowiska. Polskie Tu-154 z 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego z Okęcia, ze względu na rangę przewożonych pasażerów, co podkreślał herb i napis "Republic of Poland" na samolocie, były zwolnione z tych ograniczeń. Jednak zwykłe linie lotnicze musiały się zastosować do tych regulacji. Dotknęły one zwłaszcza rosyjskiego narodowego przewoźnika, który z końcem ubiegłego roku pożegnał flotę czterdziestu Tu-154 i ostatecznie wycofał te statki powietrzne ze służby.

W dalszym ciągu około 200 samolotów Tu-154 lata na całym świecie, zwłaszcza w Rosji i w innych krajach Azji. Jednak tylko w Polsce, Bułgarii i Chińskiej Republice Ludowej są wykorzystywane do transportu Vip-ów. W tych dwóch europejskich krajach przewożone są nimi najważniejsze osoby w państwie.

Latające z prezydentem czy premierem polskie Tu-154 M Lux pieszczotliwie nazywa się "tutkami". Nasze VIP-y korzystają z nich od 1990 r. W ciągu dwudziestu lat Tupolewy przechodziły wiele modernizacji. Maszyna, która rozbiła się w Smoleńsku, oznaczona numerem 101, przeszła pięć miesięcy temu w Rosji kompletny - trzeci w swojej karierze - remont generalny i była uznawana za jeden z bezpieczniejszych samolotów tego typu. Wyposażone w nowe, wzmocnione i cichsze silniki oraz nowoczesne systemy nawigacyjne wspomagające lądowanie (m.in. system ILS) czy systemy utajnionej łączności, Tupolewy z 36. Pułku nie były bezawaryjne.O całej serii usterek i awarii, które mogły się skończy tragicznie pisze Marcin Ogdowski, dziennikarz portalu INTERIA.PL i wielokrotny pasażer tych samolotów.

Choć w statystykach prowadzonych przez Flight Safety Foundation, niezależnej organizacji zajmującej się sprawami bezpieczeństwa w lotnictwie, Tupolewy 154 nie wypadają najkorzystniej (na 1015 wyprodukowanych samolotów rozbiło się 66) w porównaniu do konkurencyjnych konstrukcji Boeinga (na 6285 Boeingów 737 rozbiło się 135 maszyn) czy Airbusa (z 4225 egzemplarzy modelu A320 roztrzaskało się 16), to polscy piloci mają raczej pozytywne opinie o nich. Warto wspomnieć, że w zdecydowanej większości przypadków Tu-154 rozbiły się nie z powodu usterki samolotu, lecz błędu człowieka. Więcej na ten temat największych katastrof znajdziesz tutaj.

Obecnie, po staracie Tu-154 M oznaczonego numerem 101, który był oceniany jako "pewniejszy" egzemplarz, który można było wysłać w daleką podróż, 36. Pułk dysponuje jednym bliźniaczym Tupolewem - aktualnie remontowanym w Rosji oraz czterema zdecydowanie mniejszymi statkami powietrznymi - trzydziestoletnimi Jak-ami 40, których stan techniczny jest daleki od idealnego. Oprócz tego dochodzą jeszcze trzy samoloty M28 Bryza wyprodukowane przez PZL Mielec oraz 12 śmigłowców. Obecnie, najwyżsi polscy urzędnicy nie mają zatem czym latać na dłuższe trasy. A już wkrótce, po wycofaniu przestarzałych Jak-ów, może się okazać, że nie będą mogli w ogóle latać.

Wydaje się, że wiecznie odwlekany przetarg na zakup nowych samolotów czy ślamazarnie ciągnąca się finalizacja umowy z LOT-em na wynajem dwóch Embraerów 175, musi wkrótce zostać zakończona. Polski nie stać, by jej wybrańcy latali tak, jak Barack Obama Boeingiem 747, czy Ił-em 96, jak Dmitrij Miedwiediew, ale chyba już najwyższy czas rozejrzeć się chociażby za takim Airbusem, jakiego mają Czesi. Oni też wcześniej latali Tu-154.

Marcin Wójcik