80 lat chorób i śmierci. W końcu zapłacą za testy Oppenheimera
W latach 1945-1962 USA przeprowadziły niemal 200 testów broni jądrowej w atmosferze, a przemysł uranowy zatrudniał dziesiątki tysięcy osób - wiele z nich bez żadnych zabezpieczeń przed promieniowaniem. Gdy po zakończeniu programu zaczęły się masowe zachorowania, sądy odrzucały jednak pozwy i dopiero ustawa dopiero RECA z 1990 roku wprowadziła częściowe rekompensaty, ale aż teraz nie obejmowała pierwszych i najstarszych ofiar.
Gdy 16 lipca 1945 roku o świcie nad pustynią Jornada del Muerto rozbłysła pierwsza w historii eksplozja atomowa, świat wszedł w erę nuklearną, a tysiące mieszkających w okolicy Amerykanów w erę raka, chorób i przemilczanych skutków ubocznych. Testy prowadzone były w największej tajemnicy, nikt ich nie ostrzegł i nie ewakuował, a co więcej nikt nie wziął odpowiedzialności za to, co ich spotkało w kolejnych latach. Aż do teraz, bo w nowej ustawie podatkowej uchwalonej podpisanej przez Donalda Trumpa znalazł się zapis o rozszerzeniu Radiation Exposure Compensation Act (RECA).
Ofiary Trinity dostaną odszkodowania
To amerykańska ustawa o rekompensatach za narażenie na promieniowanie, uchwalona w 1990 roku. Jej celem jest wypłata odszkodowań osobom, które zachorowały na poważne choroby w wyniku narażenia na promieniowanie jonizujące, głównie w związku z atmosferycznymi testami broni jądrowej, przeprowadzanymi przez USA w latach 1945-1962 oraz pracą przy wydobyciu, przerobie i transporcie uranu, wykorzystywanego do produkcji broni atomowej. Do tej pory obejmowała jednak głównie obszary w Nevadzie i dopiero 80 lat później amerykańska administracja uznała, że trzeba w nią włączyć również mieszkańców Nowego Meksyku, czyli ofiary testu Trinity.
Świt ery atomowej i początek tragedii
W dniu detonacji nikt nie wiedział, co się wydarzy. Eksperyment J. Roberta Oppenheimera i jego zespołu odbył się w całkowitej tajemnicy. Skutki dla okolicznych społeczności były jednak realne i dramatyczne: radioaktywny pył opadał na dachy domów, ubrania, pola i zwierzęta, powodując choroby nowotworowe, genetyczne i układu oddechowego. Tysiące rodzin z okolic Tularosy i Carrizozo przez lata cierpiały i nie mogły liczyć na pomoc państwa.
Zmienić ma to zaktualizowana ustawa RECA, przewidująca wypłaty dla osób, które w wyniku ekspozycji na promieniowanie zachorowały na nowotwory i inne poważne choroby. Wprowadza ona pięć głównych kategorii osób uprawnionych do odszkodowania:
- tzw. downwinderzy - osoby mieszkające w pobliżu miejsc testów nuklearnych (np. Nevada Test Site), narażone na opad radioaktywny;
- górnicy uranu - zatrudnieni przed 1971 r. w kopalniach uranu w USA;
- pracownicy młynów uranowych - osoby przetwarzające rudę uranową;
- transporterzy rudy - osoby przewożące materiał radioaktywny;
- uczestnicy testów nuklearnych - np. żołnierze obecni przy eksplozjach.
Choć ustawa została już podpisana, Departament Sprawiedliwości (DOJ) nie rozpoczął jeszcze przyjmowania wniosków o odszkodowanie. W związku z tym Tularosa Basin Downwinders Consortium apeluje o cierpliwość i ostrożność:
To świetna wiadomość, że ludność Nowego Meksyku została w końcu objęta ustawą RECA. Jednak Departament Sprawiedliwości nie jest jeszcze gotowy do przyjmowania wniosków. Wiele kancelarii prawnych zaoferuje pomoc za opłatą i prowizję. Nie musicie tego robić. Wkrótce zapewnimy pomoc w składaniu wniosków - bezpłatnie.
