W Indiach znajdują coraz więcej złotych żółwi. Co się dzieje?
W lipcu zeszłego roku - pierwszy, w październiku - kolejny, w tym roku nadal znajduje się w Indiach złote żółwie. Przed setkami lat pewnie stałyby się zwierzętami czczonymi. Teraz naukowy potrafią to wyjaśnić.
W Indiach nie brakuje zwierząt obdarzanych czcią czy uważanych za święte. Teoretycznie powinno to pomagać w ich ocaleniu, ale w rzeczywistości zmiany środowiska, gęstość zaludnienia i antropoopresja są silniejsze niż religia - tak jest np. z kultem, jakim otacza się słonie indyjskie, kobry indyjskie, langury hulmany (czarnolice małpy stanowiące wcielenie boga Hanumana) i innymi zwierzętami, które w Indiach giną.
Świat spoczywa na grzbiecie żółwia
Dotyczy to także wielu gatunków żółwi. A przecież w hinduizmie nosząca na grzbiecie cały świat Akupara jest właśnie ogromnym żółwiem. Z kolei ogromny żółw Kurma to jeden z awatarów Wisznu. Żółw to dla Hindusów symbol - jego plastron pokazuje świat ziemski, a karapaks to domykający go świat niebiański.
A jednak z 28 gatunków lądowych i słodkowodnych żółwi ponad połowa to gatunki zagrożone wymarciem. 15 z nich znajduje się w czerwonej Księdze, a Indie zajmują trzecie miejsce na liście krajów o największej liczbie zagrożonych gatunków żółwi na świecie po Chinach i Wietnamie. Te prastare gady zabijane są dla mięsa, skorupy i cudownych ponoć właściwości różnych części ich ciała, a także odławiane do hodowli domowych.
Jednym z zagrożonych gatunków jest skrytonóg cętkowany, jeden z trzech gatunków azjatyckich żółwi słodkowodnych z rodzaju Lissemys. To zwierzęta o dość miękkich skorupach i ciałach o luźnej skórze. Żyją w rzekach i jeziorach Indii, Bangladeszu, Pakistanu, Birmy i Sri Lanki. Mają ochronne barwy w kolorach brunatnych i oliwkowych.
Skrytonogami są coraz częściej znajdowane w Indiach żółwie o nietypowym, żółtym czy wręcz złotym kolorze. Pierwszego takiego osobnika wyłowiono niedaleko Bhubaneswar w stanie Orisha na wschodzie kraju w lipcu zeszłego roku. Wydawało się to jakimś ewenementem, ale przez kolejne miesiące takich złotych żółwi odnaleziono w Indiach kilka.
Ich złoty kolor w dawnych czasach z pewnością mógłby doprowadzić do sytuacji, w której zaczęłyby być czczone. Dzisiaj skrytonogi cętkowane są w Indiach łapane i zabijane dość masowo, a ich liczba spada także z powodu zanieczyszczenia wód, w których żyją, zwłaszcza w gęsto zaludnionych dorzeczach Gangesu i Brahmaputry.
Skrytonóg cętkowany ginie
W 1975 roku na wniosek Bangladeszu umieszczono go w konwencji CITES regulującej handel dzikimi zwierzętami. Ten słodkowodny żółw jest dość duży, w związku z czym dostarcza sporo mięsa tym, którzy na niego polują. Wybierane są też jego jaja.
Złoty kolor widywany coraz częściej u żółwi wskazuje na to, że sprawa jest poważna.
Zdaniem naukowców bowiem, mamy co czynienia z leucyzmem, który polega na małej ilości melanin w organizmie. Melaniny to pigmenty, które występują normalnie w skórze zwierząt czy ludzi. To np. eumelanina, czyli barwnik czarnobrązowy oraz feomelanina o zabarwieniu żółtoczerwonym.
Całkowity brak melanin powoduje albinizm, a ich niedobór to właśnie leucyzm - osobniki leucystyczne są zawsze jaśniejsze niż ich odpowiedniki, które pigmenty mają. Te skrytonogi to leucustyczne odmiany swego gatunku, które w przyrodzie Indii trafiają się coraz częściej prawdopodobnie z powodu niedoborów genetycznych. Leucyzm jest bowiem wrodzony, dziedziczony z genami. W sytuacji, w której osobników danego gatunku jest dostatecznie dużo, nie jest przekazywany zbyt często - leucystyczne zwierzęta mają mniejsze szanse na znalezienie partnera, za to większe na trafienie na obiad drapieżnika.
A melaniny chronią organizm przed promieniowaniem UV i są przez nie pobudzane. Jeżeli ich brakuje, takie zwierzęta są bardziej podatne na zgubne skutki promieniowania ultrafioletowego, wchodzącego w skład promieni słonecznych. W wypadku zlanych słońcem Indii to szczególnie ważne i pokazuje, że ten gatunek jest w gorszej kondycji niż myśleliśmy.
Radosław Nawrot
