To jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc. Jak powstał Półwysep Helski?
Półwysep Helski to uwielbiane przez turystów miejsce letniego wypoczynku i jedna z najbardziej charakterystycznych części Polski. Czy wiesz, jak powstał?
Półwysep Helski, inaczej Mierzeja Helska wąskim pasem lądu o długości 35 kilometrów, który powstał stosunkowo niedawno, około 6-8 tysięcy lat temu głównie dzięki prądom morskim na Bałtyku. W najszerszym miejscu ma 3 kilometry, w najwęższym zaledwie 100 metrów. Jest tu pięć znanych miejscowości turystycznych - Chałupy, Kuźnica, Jastarnia, Jurata oraz Hel.
Jak powstał Półwysep Helski?
Przemierzając polski region Wybrzeża, z pewnością dostrzegamy jego różnorodność. Klify, płaskie plaże z wydmami, jeziora przybrzeżne i charakterystyczna kosa, czyli Mierzeja Helska. Wszystkie powstały dzięki rzeźbotwórczej działalności morza. Aby zrozumieć, jak powstał polski półwysep, przenieśmy się na chwilę na... klify.
Klify to wysokie wybrzeże zbudowane w Polsce z piasków, gliny morenowej i żwirów pochodzenia lodowcowego, które łatwo podmywane są i wypłukiwane przez fale. Materiał zabierany jest przez wodę, a klif nieustannie jest podcinany. Powstaje zagłębienie, nad którym widoczny jest nawis, czyli ogromna masa materiału, która ma swoją wytrzymałość. Jeśli zostanie przekroczona całość w końcu runie do wody, która od nowa zaczyna go zabierać. Najbardziej znanym przykładem niszczącej działalności morza jest ściana dawnego kościoła w Trzęsaczu. Piasek jest nieustannie zabierany również z plaż. A co dzieje się z nim dalej?
Półwysep Helski powstał dzięki prądom morskim na Bałtyku
Choć zazwyczaj mówi się o prądach morskich, które przemieszczają się w wodach oceanicznych, to warto wiedzieć, że w Bałtyku również one występują. Płynąc z zachodu na wschód, zabierają materiał i transportują go ze sobą. Jego część deponowana była wzdłuż brzegu, zamykając niewielkie zatoczki i tworząc jeziora przybrzeżne, część osadzała się za dzisiejszym Władysławowem, tworząc wąski piaszczysty wał.
Przetrwał on dzięki roślinności, która wkroczyła i umocniła go korzeniami. Najpierw pojawiły się trawy, a później krzewy i drzewa. To utrudniło jego późniejszą erozję i pozwoliło przetrwać do dzisiaj.
Czy Półwysep Helski tworzy się nadal?
Również obecnie możemy obserwować, jak w nadmorskich miejscowościach poszerza się plaże zabrane przez morze. Ten piasek wciąż przemieszcza się na wschód i również dzisiaj, odkłada się, wydłużając półwysep. To długotrwały proces, więc za naszego życia nie zobaczymy nowego lądu. Co więcej, tuż obok mierzei znajduje się głębia - Basen Gdański - przez co deponowanie materiału zajmuje więcej czasu.
Za kilka tysięcy lat Zatoka Gdańska może zostać odcięta od morza i stać się kolejnym jeziorem przybrzeżnym, chyba że inne wydarzenia zmienią brzeg. Pamiętajmy, że Bałtyk jest młodym morzem, które powstało około 13-14 tysięcy lat temu, po ustąpieniu lądolodu z tego obszaru i wypełnieniu zagłębienia jego wodami. W tym czasie na zmianę jest morzem i jeziorem. Obecnie Półwysep Skandynawski się podnosi i cieśniny duńskie mogą w przyszłości odciąć całkowicie dopływ słonej wody, a Bałtyk zmieni się w słodkowodne jezioro.
Przeczytaj także:
