Wybuch wulkanu i odwołane loty. Czy przysługuje odszkodowanie?

Na Sycylię w sezonie letnim codziennie przybywają rzesze turystów. Tegoroczne lato wygląda jednak nieco inaczej niż zwykle — wszystko ze względu na to, że wzmożoną aktywność wykazuje Etna, najwyższy czynny wulkan w Europie.  

W związku z erupcjami Etny sycylijski Departament Ochrony Ludności ogłosił podniesienie stanu alarmowego oraz wprowadzenie środków ograniczających ryzyko. Poszczególne biura podróży znoszą wycieczki w ten rejon. Z problemami mierzy się także lotnisko w Katanii — a tym samym pasażerowie, którzy o odwołaniu lotu dowiadują się niekiedy tuż przed planowanym czasem startu.

Sytuacja na Sycylii jest dynamiczna, władze udostępniają komunikaty na temat działalności Etny i alarmują mieszkańców oraz turystów. Etna wyrzuca tzw. bomby wulkaniczne, nieustannie obserwowane są wycieki lawy, wciąż też dochodzi do opadów popiołu na miasto. W ciągu ostatnich paru dni Etna po raz kolejny wyrzuciła ogrom pyłu wulkanicznego — chmura osiągnęła kolejno ok. 8 i 5 kilometrów wysokości.

Etna wzmożoną aktywność wykazuje od ok. miesiąca, już w pierwszych dniach nasilenia erupcji doszło m.in. do częściowego zamknięcia przestrzeni powietrznej lotniska w Katanii. Tylko pierwsze dni lipca wiązały się z odwołaniem setek lotów przychodzących i wychodzących, a sytuacja regularnie się powtarza, ponieważ sycylijski wulkan cały czas wyrzuca materiał piroklastyczny. 

Biura podróży odwołujące wakacje na Sycylii niekiedy proponują alternatywne opcje. Turystom wybierającym się na Sycylię zaleca się ponadto, aby nie udawali się na lotnisko bez wcześniejszego sprawdzenia statusu swojego lotu. „W związku z aktywnością Etny i jednoczesną emisją pyłu wulkanicznego do atmosfery, sztab kryzysowy nakazał zamknięcie sektorów B2 i B3, a co za tym idzie zawieszenie wszystkich lotów — przychodzących i wychodzących”, informowała na dniach SAC, spółka zarządzająca lotniskiem w Katanii. Takie oświadczenia pojawiają się od początku lipca regularnie. 

Co w przypadku, gdy okaże się, że lot został odwołany? Wybuch wulkanu to wszak tzw. okoliczność nadzwyczajna — jak to się ma do wypłaty rekompensaty za zakłócenia? Czy w takiej sytuacji podróżnym przysługuje odszkodowanie za anulowany lot?

Kwestia ta jest regulowana konkretnym postanowieniem. Według Rozporządzenia Europejskiego WE 261/2004, w przypadku odwołania lub opóźnienia lotu, a także overbookingu, pasażer ma prawo ubiegać się o odszkodowanie.

Jest jednak haczyk. Chodzi o wystąpienie tzw. nadzwyczajnych okoliczności. Jak przekazała nam specjalizująca się w tym zagadnieniu firma AirCashBack, linie lotnicze są zwolnione z obowiązku wypłaty rekompensaty m.in. w przypadku trudnych warunków pogodowych, zamieszek politycznych, usterek technicznych samolotu, których nie dało się przewidzieć, a także strajku obsługi lotniska. 

Okolicznością nadzwyczajną jest też zderzenie samolotu z innym obiektem. Dochodzenie roszczeń od linii lotniczej w każdym ze wspomnianych scenariuszy jest niemożliwe. Jak to konkretnie wygląda w przypadku wybuchu wulkanu? Wyjaśnia prawnik ze wspomnianej firmy.

Czy za odwołany lot z powodu wybuchu wulkanu przysługuje odszkodowanie? Odpowiedzi udzielił David Janoszka, prawnik specjalizujący się w ochronie praw pasażerów.

- Pojęcie „nadzwyczajnej okoliczności” w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 261/2004 ma charakter nieostry i każdorazowo zdarzenie, które miałoby się wpisywać w to pojęcie, podlega indywidualnej ocenie — wyjaśnia David Janoszka z AirCashBack.

Jak to wygląda konkretnie w przypadku sytuacji takiej, jaka ma obecnie miejsce na Sycylii?

- Wybuchy wulkanów bezspornie są tzw. nadzwyczajną okolicznością, co można wywnioskować choćby z motywu 14 preambuły przywołanego rozporządzenia, zgodnie z którym odpowiedzialność odszkodowawcza przewoźnika lotniczego wyłączona jest w przypadku zaistnienia zagrożenia bezpieczeństwa. Przede wszystkim jednak „nadzwyczajna okoliczność” to okoliczność, która wykracza ponad przeciętność, jest niezależna od przewoźnika lotniczego i nie tkwi w istocie normalnego wykonywania przez niego działalności przewozowej — dodał prawnik.

Erupcja Etny to przykład takiego wydarzenia.

- Wybuchy wulkaniczne nie są okolicznością, którą da się przewidzieć przy planowaniu lotu i na którą przewoźnik może mieć jakikolwiek wpływ, stąd pasażerowie zaburzonych lotów z tego tytułu nie mogą liczyć na odszkodowanie na gruncie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 czy na odszkodowanie z tytułu innych, zbędnie poniesionych kosztów w związku z zaburzeniem lotu, np. utraconej doby hotelowej na miejscu — wyjaśnił ekspert.