Nasze miny wyrażają więcej emocji, niż myślimy

Wśród nich są miny pokazujące złożone, czasem sprzeczne uczucia na przykład osoby wyrażającej "szczęśliwe obrzydzenie", czy "smutną złość". Jak pisze w najnowszym numerze czasopismo "Proceedings of the National Academy of Sciences", w ten sposób ponad trzykrotnie rozszerzono listę min, które można analizować w trakcie badań poznawczych.

W tych badaniach postanowiliśmy wykroczyć poza wyraz prostych emocji i znaleźliśmy silną konsekwencję z jaką ludzie z pomocą mięśni twarzy wyrażają aż 21 różnych emocji - mówi profesor Aleix Martinez z Ohio State. Jego zdaniem, to zaskakujące z jak wielką konsekwencją w naszej kulturze te emocje wyrażane są w ten sam sposób przez niemal wszystkich.

Tę konsekwencję potwierdza fakt, że model komputerowy potrafi skutecznie rozpoznać tych 21 emocji u różnych osób. Dzięki niemu łatwiej będzie można teraz prowadzić badania psychologiczne osób, których emocje mogą być zaburzone, są szanse na dokładniejsze diagnozowanie na przykład autyzmu, czy zespołu stresu pourazowego.

Jak podkreśla Martinez, od czasów Arystotelesa próbowano zrozumieć, jak twarz wyraża nasze emocje od szczęścia do smutku. Do tej pory posługiwano się listą sześciu emocji (szczęścia, smutku, leku, złości, zaskoczenia i obrzydzenia) uznając je za łatwe do identyfikacji.

- Określanie stanów umysłu z pomocą tylko sześciu emocji to jak malowanie portretu tylko barwami podstawowymi - twierdzi Martinez - nam udało się tę paletę rozszerzyć.

Martinez i współpracujący z nim Shichuan Du i Yong Tao fotografowali 230 ochotników, 130 kobiet, 100 mężczyzn, którzy mieli wyrażać emocje w reakcji na różne słowne sugestie typu: "dostałeś znakomitą, niespodziewaną wiadomość" (szczęśliwe zaskoczenie), czy "poczułeś brzydki zapach" (obrzydzenie) lub "ktoś bliski sprawił ci przykrość" (smutna złość). Otrzymane 5 tysięcy zdjęć analizowano pod kątem charakterystycznego ułożenia mięśni twarzy, w tym kącików ust, czy brwi. Wykorzystywano przy tym metodę FACS (Facial Action Coding System) opracowaną do badań mowy ciała przez psychologa Paula Ekmana. Na tej podstawie stworzono mapę aż 21, możliwych do rozróżnienia, emocji, w tym kilkanaście - jak to określono - emocji złożonych typu "szczęśliwego obrzydzenia", które odczuwamy, gdy śmieszy nas komedia w wyjątkowo złym guście.

Na ilustracji powyżej pokazano 20 wyrazów twarzy wyrażających proste i złożone emocje. Od lewej do prawej i od góry do dołu to: szczęście, smutek, strach, złość, zaskoczenie, obrzydzenie, szczęśliwe zaskoczenie, szczęśliwe obrzydzenie, smutny strach, smutna złość, smutne zaskoczenie, smutne obrzydzenie, przestraszona złość, przestraszone zaskoczenie, przestraszone obrzydzenie, rozzłoszczone zaskoczenie, rozzłoszczone obrzydzenie, wreszcie obrzydzone zaskoczenie, nienawiść i podziw.

Wyraz szczęścia w postaci szerokiego uśmiechu jest najbardziej uniwersalny, badani okazywali go niemal identycznie w 99 procent przypadków. Wyraz zaskoczenia, szeroko otwarte oczy i usta, pokazywało mniej więcej tak samo 92 procent badanych. Połączenie obu emocji okazywało się łatwe do rozpoznania w około 93 procent przypadków, szeroko otwartym oczom towarzyszyły usta łączące opadłą z wrażenia szczękę z uśmiechem.

Grzegorz Jasiński