Celestron EDGE HD - dla miłośników astronomii
Hitem ostatnich dwóch lat jest pojawienie się dużych teleskopów Schmidta-Cassegraina z optyką korygującą wady uznawane za charakterystyczne dla tego systemu optycznego. Czym właściwie są teleskopy Schmidta-Cassegraina określane w skrócie jako SCT?
Rozwój technologiczny w ostatnich latach nie omija żadnej płaszczyzny życia. Optyka astronomiczna na pozór wydaje się być dziedziną gdzie wszystko już wymyślono, gdzie teleskopy produkuje się w kilku systemach optycznych opracowanych jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Nic bardziej mylnego. Dostępność specjalnych gatunków szkła jak też możliwość komputerowego projektowania toru optycznego pozwoliła stworzyć konstrukcje o których wcześniej nikomu się nie śniło, co więcej konstrukcje te trafiają obecnie pod strzechy i dostępne są dla każdego nieco bardziej zaawansowanego miłośnika astronomii.
Teleskopy Schmidta-Cassegraina składają się z dużego lustra głównego, niewielkiego lustra wtórnego z przodu oraz dużej płyty korekcyjnej u wlotu do tuby optycznej. Są to urządzenia o zadziwiająco małych gabarytach, krótkie, stąd też przy dużych średnicach lustra są one praktyczne i wygodne w użyciu. Charakterystyczną wadą standardowych SCT była koma występująca na brzegach obrazu obawiająca się koncentrycznym rozmyciem obrazów gwiazd na skraju pola widzenia. Teleskopy SCT nowej generacji są pozbawione tej wady dzięki czemu stają się doskonałym narzędziem badawczym i astrofotograficznym. Do urządzeń tego typu zaliczane są między innymi teleskopy Celestron EDGE HD które są obecnie najnowocześniejszymi urządzeniami w ofercie tej firmy. Spośród nieco bardziej przystępnych cenowo wyróżnia się model CGE 1100 HD XLT który z powodzeniem wystarczy do stworzenia małego prywatnego obserwatorium astronomicznego.
Jest to konstrukcja raczej stacjonarna choć jeśli istnieje potrzeba przetransportowania w inne miejsce to problemów wielkich nie stwarza - całość można w kilka minut rozłożyć na części składowe i przewieźć w dowolne miejsce. Podstawowymi podzespołami są tutaj potężny i naszpikowany elektroniką montaż paralaktyczny CGEM oraz tuba optyczna systemu Schmidta Cassegraina o średnicy 28cm z optyką korekcyjną HD. Tubus teleskopu ma długość zaledwie 61cm, dla porównania klasyczny teleskop Newtona o porównywalnej aperturze ma długość ponad 150cm.
Dzięki ogromnej zdolności zbierania światła teleskop potrafi wyraźnie ukazać galaktyki odległe o dziesiątki milionów lat świetlnych, dzięki znacznej rozdzielczości możliwe jest podziwianie szczegółów księżyca i planet w sposób ograniczony jedynie przez stabilność atmosfery.
Zasięg gwiazdowy osiąga tutaj wartość 15 magnitudo. Mówiąc inaczej teleskop ten widzi 4 tysiące razy więcej gwiazd niż człowiek znajdujący się z dala od świateł miejskich.
Największym plusem w porównaniu do standardowych teleskopów SCT jest możliwość fotografowania w ognisku głównym praktycznie wolnym od wad optycznych. Jak podaje producent liniowy rozmiar pola wolnego od wad przekracza 60 mm co jest wartością większą niż rozmiar przetwornika wszelkich dostępnych na rynku kamer CCD.
Oczywiście tuba optyczna tego rodzaju musi być w solidny sposób zamocowana. To co na pierwszy rzut oka wydaje się być dużym i nieco dziwacznym statywem w rzeczywistości jest bardzo stabilnym i zautomatyzowanym montażem paralaktycznym pozwalającym na elektroniczne ustawianie teleskopu w dowolnym kierunku. W głowicę montażu wbudowano 2 precyzyjne silniki które za pomocą przekładni ślimakowych o bardzo dużym przełożeniu pozwalają na bardzo precyzyjne kierowanie teleskopem. Silniki te sterowane są z tzw. pilota GoTo - urządzenia przypominającego na pierwszy rzut oka stary telefon komórkowy, w rzeczywistości zawierającego pozycję ponad 40 tysięcy obiektów i potrafiącego obliczyć położenie tych obiektów dla dowolnego momentu i miejsca. Jeśli chcemy np. obserwować Saturna to nie musimy nawet zastanawiać się w jakim miejscu nieba znajduje się planeta - wystarczy wybrać ją z listy widocznej na wyświetlaczu a teleskop automatycznie skieruje się w stronę planety. Odnaleziony obiekt będzie następnie śledzony przez cały czas trwania obserwacji.
Dzięki precyzyjnemu śledzeniu dowolnej części nieba możliwe jest wykonywanie fotografii o długim czasie naświetlania. Astrofotografia do dziedzin prostych nie należy niemniej im lepszej klasy sprzęt wykorzystamy tym szybciej osiągniemy oczekiwane efekty. CGEM 1100 HD nie jest też tylko zabawką dla wymagających. Teleskopem tej średnicy można też prowadzić wartościowe obserwacje naukowe. W połączeniu z kamerą CCD i zestawem odpowiednich filtrów możliwe stają się obserwacje gwiazd zmiennych czy też planetoid. Istnieje wiele projektów obserwacyjnych w których astronomowie zawodowi współpracują z amatorami wyposażonymi w zaawansowany sprzęt. Wyniki takich badań trafiają do najbardziej cenionych czasopism naukowych.
Przemysław Żołądek
