Coraz bliżej pierwszej od 50 lat szczepionki przeciwko polio
Naukowcy są blisko opracowania pierwszej od 50 lat nowej szczepionki przeciwko polio. Specyfik będzie zaprojektowany tak, aby nie był w stanie wywołać choroby u ludzi, przeszła I fazę badań klinicznych. Prace zostały sfinansowane przez Fundację Billa i Melindy Gatesów, a kierował nimi wirusolog dr Raul Andino z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco oraz dr Andrew Macadama z National Institute for Biological Standards and Control (NIBSC).
Zespół Andino odkrył w 2017 r., że w każdej przebadanej przez nich epidemii polio, wirus wykorzystywał te same trzy etapy ewolucji pozwalające zmutować z nieszkodliwej szczepionki w poważne zagrożenie zdrowotne. Naukowcy przeprojektowali szczepionkę tak, aby zapewnić, że nie jest ona w stanie podążać tą samą ścieżką w celu zwiększenia zjadliwości. W szczególności ustabilizowano region genomu wirusa, który jest niezbędny do ponownego zarażania ludzi. Ich zdaniem, wirus nie będzie w stanie pozbyć się modyfikacji, nawet poprzez wymianę materiału genetycznego z innymi patogenami.
- Jest to pierwsza próba racjonalnego zaprojektowania żywego atenuowanego (osłabionego - przyp. red.) wirusa w oparciu o szczegółowe zrozumienie jego biologii. To podejście różni się od standardowych prób polegających na ślepym pasażowaniu wirusa w komórkach zwierzęcych w celu wyeliminowania zjadliwości poprzez słabo poznane mechanizmy - powiedział Andino.
Naukowcy przetestowali już szczepionkę na 15 dorosłych ochotnikach na Uniwersytecie w Antwerpii. Wszystkim ludziom została podana szczepionka składająca się z rozdrobnionych cząstek nieaktywnego wirusa. Dzięki temu zaszczepieni pacjenci nie zachorowali.
Nowa szczepionka przeciwko polio jest zarówno bardziej stabilna, jak i skuteczniejsza niż licząca już 50 lat szczepionka Sabina. Po podaniu nowego preparatu, u uczestników badań zostało wytworzonych wiele przeciwciał przeciwko poliowirusowi. Obecnie trwa II faza badań klinicznych, które są obiecujące. WHO planuje już III fazę badań, która będzie ostatnim etapem przed wprowadzeniem preparatu na rynek.
Polio (zwana także chorobą Heinego-Medina, ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym i H14) jest wirusową chorobą zakaźną wywoływaną przez poliowirusa, przenoszoną drogą fekalno-oralną. Choroba może mieć różny przebieg - od bezobjawowego, przez ustępujące samoistnie aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (u 1 proc. zakażonych), postać porażenną (u 0,1 proc.) czy rzadkie, ale zwykle śmiertelne zapalenie mózgu. U 20-30 proc. osób z przebytym polio może wystąpić także zespół poporażenny (zespół post-polio), 25-30 lat po infekcji. To oznacza, że polio jest niebezpieczne także dla dorosłych.
W polskim Programie Szczepień Ochronnych od 2016 r. stosuje się szczepionkę IPV (Salka), która zawiera unieczynnione wirusy podawane pozajelitowo. Wywołuje tylko odpowiedź ogólnoustrojową i nie daje odporności na konkretny patogen.
