Nietoperze nauczą nas odporności na wirusy i dłuższego życia

Latające ssaki zawsze przykuwały uwagę naukowców. Wszystko za sprawą tajemniczej odporności na wirusy i wyjątkowo długiemu życiu. W celu rozwikłania tych zagadek australijsko-chiński zespół naukowców postanowił zsekwencjonować genom dwóch gatunków nietoperzy - dużego, żywiącego się owocami i niewielkiego - owadożernego. Okazało się, że u obu brakuje genu odpowiadającego za skrajną reakcję układu opornościowego, zwaną burzą cytokinową. U nietoperzy ta reakcja zapalna nie występuje.

Jeśli naukowcy zrozumieją ten mechanizm, to możliwe będzie minimalizowanie ostrej postaci stanu zapalnego u ludzi. Według Chrisa Cowled, badacza z Australijskiego Laboratorium Zdrowia Zwierząt, uda się opracować leki lub terapię genową wymierzoną w określone miejsce genomu człowieka.

Badacze nie starają się udowodnić, że latające ssaki są odporne na wszystko. Miliony nietoperzy z Ameryki Północnej padło ofiarą grzybicy zwanej syndromem białego nosa. W trakcie hibernacji działanie ich układu odpornościowego jest stłumione, co czyni je bardziej podatnymi na atak wspomnianych grzybów. Po wybudzeni ich układ immunologiczny przechodzi do szybkiej i ostrej odpowiedzi. Zjawisko to nosi nazwę syndromu rekonstrukcji immunologicznej lub IRIS. Wcześniej spotkano się z nim tylko raz - u pacjentów z AIDS.

Co takiego sprawia, że układ odpornościowy nietoperzy tak dobrze radzi sobie z wirusami, ale nie jest w stanie sprostać atakom grzybów? Dalsze badania powinny udzielić odpowiedzi na to pytanie, a tym samym rzucić nowe światło na leczenie niektórych chorób u ludzi. Ale odporność niewielkich ssaków na wirusy to jedno, a odporność na choroby związane ze starzeniem i nowotwory to nieco inna kwestia. Warto zwrócić uwagę, że nietoperze żyją od 20-40 lat, a inne ssaki tej wielkości - na przykład szczury i myszy - średnio 2-3 lata. Naukowcy wierzą, że ma to związek z przystosowaniem do latania.

Ten rodzaj aktywności wiąże się z intensywną aktywnością fizyczną, która uwalnia ogromne ilości energii, a te prowadzą do powstawania toksycznych wolnych rodników. Te ostatnie mogą uszkadzać tkanki i powodować raka. Ewolucja wykształciła w nietoperzach mechanizm, który idealnie chroni je przed szkodliwymi związkami. Są nim zaskakująco duże ilości genów kodujących białka naprawcze DNA. Te dokładnie i skutecznie wyszukują wszelkie mutacje i eliminują je. Jednym z nich jest proteina p53, czyli czynnik transkrypcyjny o właściwościach antynowotworowych.