Nietoperze nauczą nas odporności na wirusy i dłuższego życia
Naukowcy z Australijskiego Laboratorium Zdrowia Zwierząt i Pekińskiego Instytutu Genomu wiedzą, skąd bierze się odporność nietoperzy na wiele śmiertelnie groźnych dla ludzi wirusów, takich jak Ebola czy SARS. Okazuje się, że tę wiedzę można wykorzystać do produkcji leków lub nowych terapii genowych dla ludzi.
Latające ssaki zawsze przykuwały uwagę naukowców. Wszystko za sprawą tajemniczej odporności na wirusy i wyjątkowo długiemu życiu. W celu rozwikłania tych zagadek australijsko-chiński zespół naukowców postanowił zsekwencjonować genom dwóch gatunków nietoperzy - dużego, żywiącego się owocami i niewielkiego - owadożernego. Okazało się, że u obu brakuje genu odpowiadającego za skrajną reakcję układu opornościowego, zwaną burzą cytokinową. U nietoperzy ta reakcja zapalna nie występuje.
Jeśli naukowcy zrozumieją ten mechanizm, to możliwe będzie minimalizowanie ostrej postaci stanu zapalnego u ludzi. Według Chrisa Cowled, badacza z Australijskiego Laboratorium Zdrowia Zwierząt, uda się opracować leki lub terapię genową wymierzoną w określone miejsce genomu człowieka.
Badacze nie starają się udowodnić, że latające ssaki są odporne na wszystko. Miliony nietoperzy z Ameryki Północnej padło ofiarą grzybicy zwanej syndromem białego nosa. W trakcie hibernacji działanie ich układu odpornościowego jest stłumione, co czyni je bardziej podatnymi na atak wspomnianych grzybów. Po wybudzeni ich układ immunologiczny przechodzi do szybkiej i ostrej odpowiedzi. Zjawisko to nosi nazwę syndromu rekonstrukcji immunologicznej lub IRIS. Wcześniej spotkano się z nim tylko raz - u pacjentów z AIDS.
Co takiego sprawia, że układ odpornościowy nietoperzy tak dobrze radzi sobie z wirusami, ale nie jest w stanie sprostać atakom grzybów? Dalsze badania powinny udzielić odpowiedzi na to pytanie, a tym samym rzucić nowe światło na leczenie niektórych chorób u ludzi. Ale odporność niewielkich ssaków na wirusy to jedno, a odporność na choroby związane ze starzeniem i nowotwory to nieco inna kwestia. Warto zwrócić uwagę, że nietoperze żyją od 20-40 lat, a inne ssaki tej wielkości - na przykład szczury i myszy - średnio 2-3 lata. Naukowcy wierzą, że ma to związek z przystosowaniem do latania.
Ten rodzaj aktywności wiąże się z intensywną aktywnością fizyczną, która uwalnia ogromne ilości energii, a te prowadzą do powstawania toksycznych wolnych rodników. Te ostatnie mogą uszkadzać tkanki i powodować raka. Ewolucja wykształciła w nietoperzach mechanizm, który idealnie chroni je przed szkodliwymi związkami. Są nim zaskakująco duże ilości genów kodujących białka naprawcze DNA. Te dokładnie i skutecznie wyszukują wszelkie mutacje i eliminują je. Jednym z nich jest proteina p53, czyli czynnik transkrypcyjny o właściwościach antynowotworowych.
