PIXL - najbardziej zaawansowany instrument łazika Perseverance

Inżynierowie NASA wysłali łazik Perseverance na Marsa, na odległość prawie 300 mln km, aby odczytać tajemnice uwięzione w skałach Czerwonej Planety. Siedmiostopowe robotyczne ramię pozwoli spojrzeć na marsjańskie skały z odległości zaledwie kilku centymetrów. Będzie to wystarczająco blisko, by udało się dostrzec subtelne bruzdy pozostawione prawdopodobnie przez starożytne życie.

Jednym z najważniejszych instrumentów umieszczonych na ramieniu Perseverance jest Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry (PIXL), czyli planetarny instrument do litochemii rentgenowskiej - fluorescencyjny spektrometr rentgenowski do określania składu pierwiastkowego w drobnej skali materiałów powierzchniowych Marsa.

Ale oprócz powiększania, PIXL będzie również analizował skały w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie robiono na Marsie (i nie robi się tego tak często na Ziemi). Instrument powie naukowcom i astrobiologom nie tylko z czego dokładnie zbudowana jest skała, ale także jak ułożone są jej elementy składowe - informacja niezbędna do ustalenia skąd pochodzi obiekt i czy prymitywne mikroby były zaangażowane w jego formowanie.

PIXL działa poprzez wysyłanie silnego promieniowania rentgenowskiego na skałę i obserwowanie, jakie promienie wracają (ponieważ atomy różnych pierwiastków oddziałują z promieniami rentgenowskimi w różny sposób). Każdy lądownik na Marsie od czasów Vikinga w latach 70. przenosił taki instrument "fluorescencji rentgenowskiej", aby odróżnić, na przykład, żelazo od miedzi. Ale PIXL stosuje tę technikę w zupełnie nowy sposób.

Zamiast kierować grubą wiązkę promieniowania na skałę i otrzymywać z powrotem prostą listę pierwiastków występujących w jednym miejscu, PIXL wykorzystuje wiązkę promieniowania rentgenowskiego tak delikatną jak ludzki włos do skanowania tam i z powrotem w poprzek próbki. W trakcie kilkugodzinnego skanowania, PIXL tworzy serię obrazów pokazujących dokładne rozmieszczenie prawie dwóch tuzinów pierwiastków - takich jak sód, potas i nikiel - na obszarze nie większym niż znaczek pocztowy.

Syn polskiej legendy pracuje w NASA - zdradza sekrety marsjańskich misji

Te "mapy pierwiastków" pomogą badaczom odkryć unikalną historię każdej próbki. Większość skał nosi blizny po zdarzeniach z przeszłości. Zrozumienie rozkładu materiałów w próbkach pomoże naukowcom zrekonstruować, co działo się na Marsie miliardy lat temu.