Spadek jasności tajemniczej gwiazdy

W połowie października 2015 roku świat obiegła informacja o “dziwnej” charakterystyce zmian jasności u gwiazdy KIC 8462852. Ich niezwykłość polega na nieregularności. Typowy tranzyt egzoplanety lub kilku egzoplanet wprowadza dość łatwo zauważalną regularność spadków jasności gwiazdy.

Ta regularność ma związek z okresem orbitalnym egzoplanet. Ponadto spadki jasności podczas tranzytów trwają krótko, kilka lub kilkanaście godzin. Tymczasem w przypadku KIC 8462852 wykryto wiele nieregularnych spadków jasności. Te spadki jasności są duże, rzędu 15-20 proc., i trwają od 5 do nawet 80 dni. Są to bardzo zaskakujące parametry tranzytowe.

Media na całym świecie podchwyciły temat. Spośród kilku możliwych wyjaśnień, takich jak duża i nieregularna chmura pyłu lub wielka ilość komet, informowano głównie o możliwości zaobserwowania potężnej struktury, zbudowanej przez zaawansowaną technologicznie cywilizację.

Ta struktura, zwana sferą Dysona, w różnym stopniu pochłaniałaby światło od gwiazdy KIC 8462852, co powodowałoby nieregularną charakterystykę tranzytów. Wyjaśnienie, choć najmniej prawdopodobne, rozpalało wyobraźnię wielu ludzi na całym świecie. Instytut SETI przeprowadził nasłuch tej gwiazdy w dwóch różnych trybach, jednak nie wykryto żadnego sztucznego sygnału.

Równolegle prowadzono badania przy pomocy innych obserwatoriów na różnych zakresach spektrum elektromagnetycznego. Przykładowo, dane z teleskopu Spitzer sugerują, że wokół tej gwiazdy krąży duża ilość pyłu i komet, jednak dane wciąż nie są wystarczające. Do innych potencjalnych wyjaśnień dziwnej charakterystyki tranzytów KIC 8462852 można zaliczyć m.in.: obecność chmury pyłu międzygwiezdnego, obecność kilku gazowych gigantów z rozległymi pierścieniami na różnych orbitach wokół tej gwiazdy, grupa przechwyconych planetoid od innej gwiazdy, nieznana wcześniej zmienność tej gwiazdy oraz oczywiście błędy pomiarowe lub w analizie danych.

Naukowcy z Instytutu SETI poinformowali, że 18 maja rozpoczął się kolejny spadek jasności KIC 8462852. Trwał on jednak bardzo krótko – zaledwie około tygodnia. Niespełna miesiąc później, 10 czerwca rozpoczął się kolejny spadek jasności  KIC 8462852. W momencie pisania tego artykułu (21 czerwca, godziny wieczorne) spadek nadal trwa i w swoich maksimach miał on wielkość porównywalną z majowym spadkiem jasności.

Co ciekawe, dalsza analiza danych od kilku obserwatorów sugeruje, że 2 czerwca mógł nastąpić jeszcze jeden, niewielki i krótkotrwały spadek jasności. Nie ma jednak co do niego pewności z uwagi na brak wystarczających danych dużej jakości. Te dwa spadki wyraźnie wskazują, że potrzebne są stałe obserwacje  KIC 8462852 prowadzone przez wiele teleskopów (dla uniknięcia przerw w danych, np. z uwagi na złą pogodę).

Jak na razie nie ma przekonującego wyjaśnienia natury spadków jasności  KIC 8462852 – co w dużej mierze jest spowodowane dość niewielką ilością danych, jakie dotychczas zebrano na temat tej gwiazdy. Jest dość prawdopodobne, że dopiero za kilka lat pojawi się spójna teoria, którą da się zweryfikować.