Kamienne krążki sprzed 12 tys. lat. Stworzył je człowiek

W artykule opublikowanym 13 listopada 2024 roku w otwartym czasopiśmie naukowym PLOS ONE, naukowcy Talia Yashuv i Leore Grosman opisują swoje badania nad perforowanymi kamieniami pochodzącymi z wykopalisk w Nahal-Ein Gev II, na północy Izraela. Odkryte tam kamienie, datowane na około 12 tys. lat, pochodzą z okresu przejścia na rolniczy styl życia, czyli z wczesnego neolitu. Znalezisko jest o tysiące lat starsze niż pierwsze koła wozów znane z epoki brązu.

Naukowcy podejrzewają, że kamienie te pełniły funkcję ciężarków do wrzecion, czyli tzw. przęślików. Przęślik to obiekt w kształcie koła, który umieszcza się na wrzecionie, by zapewnić mu dłuższy i szybszy obrót oraz zapobiec zsuwaniu się nici, co ułatwia skręcanie w przędzę włókien na przykład wełny czy lnu. Jest to urządzenie działające na zasadzie obrotu wokół osi, co czyni je jednym z pierwszych przykładów wykorzystania mechanizmu rotacji w narzędziach.

Niezwykłe w tej pracy badawczej jest zastosowanie nowatorskiej metody opartej na cyfrowym trójwymiarowym modelowaniu kamieni. Dzięki temu naukowcy byli w stanie szczegółowo opisać ponad sto znalezisk, głównie skał wapiennych, które charakteryzowały się okrągłym kształtem z centralnie wydrążonym otworem. Tego typu analiza pozwoliła badaczom lepiej zrozumieć, jak wyglądały i jak mogły funkcjonować te prehistoryczne narzędzia.

Eksperymenty przeprowadzone z replikami tych kamieni również potwierdziły ich domniemane zastosowanie — udało się z powodzeniem prząść len za ich pomocą. To dowód na to, że ludzie zamieszkujący Bliski Wschód już 12 tys. lat temu stosowali stosunkowo zaawansowane techniki przędzalnicze, wykorzystując narzędzia działające na zasadzie rotacji.

Wczesne przęśliki mogły odegrać fundamentalną rolę w dalszym rozwoju technologii powiązanych z obrotem. Prawdopodobnie stanowiły one podwaliny chociażby dla koła garncarskiego czy wozu, które były nieocenione dla postępu cywilizacyjnego.

Yashuv i Grosman podkreślają, jak istotne jest wykorzystanie nowoczesnych technologii do odkrywania tajemnic prehistorii. "Najważniejszym aspektem tego badania jest to, jak nowoczesna technologia pozwala nam zagłębić się w ślady pozostałe po prehistorycznym rzemieślniku, dowiedzieć się czegoś nowego o nim i jego innowacyjności" — tłumaczą autorzy badania.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 88 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!