Ma 1,4 mln lat. Należy do "gorylowatego" krewnego człowieka

Od lat 60. ubiegłego wieku badacze byli przekonani, że żuchwa znaleziona niedługo po II wojnie światowej na stanowisku archeologicznym Swartkrans należała do wczesnego gatunku człowieka, Homo ergaster. Nowe zdjęcia rentgenowskie żuchwy i innych skamieniałości znalezionych w tym miejscu pozwoliły jednak stworzyć wirtualne modele 3D, które lepiej ukazują wewnętrzną i zewnętrzną budowę wymarłego gatunku.

Nowe odkrycia, szczegółowo opisane w badaniu opublikowanym na łamach czasopisma Journal of Human Evolution, skłoniły badaczy do przekonania, że żuchwa - określana jako SK 15 - w rzeczywistości nie należy do H. ergaster. Ich zdaniem pochodzi ona z nowego gatunku z rodzaju Paranthropus, ze względu na masywną budowę i ogromne zęby trzonowe nazywanego "Dziadkiem do orzechów".

Badacze szczególnie przyjrzeli się zębinie - twardej, gęstej tkance kostnej tworzącej główną część zęba pod szkliwem i porównali ją z innymi krewnymi człowieka. Odkryli, że cechy zębów tego okazu różnią się od wcześniej poznanych przedstawicieli rodzaju Paranthropus, jak P. aethiopicus, P. boisei i P. robustus. Można o nich myśleć jak o dawnych, dalekich kuzynach Homo sapiens - połączeniu współczesnych ludzi i innych wielkich małp, z domieszką czegoś nieznanego.

Nie wyewoluowaliśmy bezpośrednio od nich, ponieważ pochodzimy z różnych gałęzi drzewa genealogicznego, ale mamy wspólnych odległych przodków. Paranthropus był boczną linią ewolucyjną, która ostatecznie wymarła, podczas gdy nasi przodkowie ewoluowali jeszcze przez długi czas, aż w końcu dali początek współczesnym ludziom.

Archaiczny charakter Paranthropus można dostrzec w ich budowie: byli masywnie zbudowanymi homininami o stosunkowo małych mózgach w porównaniu do współczesnych im H. erectus. Czasami opisuje się ich jako posiadających "gorylowate" cechy, ponieważ struktura ich czaszek wskazuje na obecność grzebieni czaszkowych, sugerujących silne miażdżące zęby roślinożerne – podobnie jak u innych wielkich małp.

Jednym z najważniejszych odkryć tego rodzaju była czaszka znaleziona w Tanzanii w 1959 roku, oficjalnie opisywana jako Olduvai Hominid 5, ale nazwana właśnie "Dziadkiem do orzechów" ze względu na potężne szczęki i duże zęby. I choć pojedyncza żuchwa może dostarczyć jedynie ograniczonych informacji, badacze uważają, że tajemnicza kość SK 15 bardziej przypomina miażdżące orzechy Paranthropus niż delikatniejsze żuchwy gatunków Homo.

Wszystkie wyniki jednoznacznie pokazują, że SK 15 wykracza poza zakres zmienności H. ergaster i jest najbardziej zgodny z morfologią Paranthropus. Wstępnie przypisujemy SK 15 do Paranthropus capensis, bardziej delikatnie zbudowanego gatunku Paranthropus niż trzy dotychczas uznane gatunki tego rodzaju

---

Skamieniałość została więc sklasyfikowana jako należąca do nowo odkrytego gatunku, któremu nadano nazwę P. capensis. Najprawdopodobniej oddzielił się on od P. robustus ponad 2 miliony lat temu. Oznacza to, że co najmniej dwa gatunki Paranthropus – P. robustus i P. capensis – mogły współistnieć w regionie południowoafrykańskim 1,4 miliona lat temu, prawdopodobnie zajmując różne nisze ekologiczne i odżywiając się różnymi pokarmami. Naukowcy wezwali do dalszych badań zachowanych okazów rodzaju Paranthropus, aby poszukać skamieniałości P. capensis wśród nich.

Obecność innych okazów P. capensis wśród obecnie uznanych szczątków P. robustus powinna zostać dokładniej zbadana, szczególnie poprzez ponowną analizę skamieniałości ze Swartkrans

---