Zamek, który został przegrany w karty. Czy ruiny w Janowcu zostaną odbudowane?

Zamek w Janowcu to jedna z bardziej znanych atrakcji województwa lubelskiego. Dzięki położeniu tuż przy stoku doliny Wisły rozciąga się niego niesamowity widok. Jeśli wiemy, gdzie patrzeć i trafimy na ładną pogodę, gołym okiem będziemy mogli podziwiać Góry Świętokrzyskie. Jest chętnie odwiedzany, zwłaszcza że do Janowca można dopłynąć promem z Kazimierza Dolnego. Niestety pozostały z niego w zasadzie ruiny, choć, jak możemy zobaczyć w źródłach historycznych, był piękną renesansową budowlą. A gdyby tak odbudować go? Padły propozycje.

Zamek został wybudowany w latach 1508-1526 i rozbudowywany do XVII wieku. Był siedzibą rodu Firlejów, Tarłów i Lubomirskich. Być może w rękach tych ostatnich przetrwałby znacznie dłużej, gdyby nie to, że w XVIII wieku Marcin Lubomirski przegrał Janowiec w karty i dobra przeszły na własność Piaskowskich. Obecnie stanowi jeden z oddziałów Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym - instytucji podległej samorządowi województwa lubelskiego.

Władze województwa chcą, aby stał się on oddzielną instytucją kultury, co ma ułatwić jego dalsze funkcjonowanie, a także wzmocnienie marki Janowca. Ma to również pomóc w rewitalizacji całego obszaru, w tym... starych winnic tak, by obszar stał się stolicą winiarstwa polskiego, jak tłumaczył Jarosław Stawiarski, marszałek woj. lubelskiego cytowany przez Kurier Lubelski. Nie wszyscy są pozytywnie nastawieni do tego pomysłu. Na plany sceptycznie patrzy m.in. Filip Jaroszyński, były kierownik Zamku w Janowcu. Uważa on, że budowane przez dekady przez muzealników Muzeum Nadwiślańskie, w obecnej formie jest komplementarnym tworem i nie ma powodów, aby to zmieniać.

Jak dodawał serwis Jawny Lublin, w związku z tym, że planowane działania "noszą znamiona działalności gospodarczej i to w obszarze zakazanym dla władzy publicznej, a pozorowanej jako działalność kulturalna w obszarze muzealniczym, której konstytutywną częścią jest gromadzenie i ochrona zbiorów", Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zaakceptowało projektu.

Koncepcja zamiany zamku z muzeum na instytucję kultury nie upadła i trwa nadal. Jeden z radnych zaproponował także, "aby zamku nie pozostawiać w ruinie, a go odbudować. - Zwłaszcza że mamy bogatą ikonografię. Jedną z piękniejszych propozycji odbudowy jest rekonstrukcja wyglądu zamku z końca XVII wieku przy udziale architekta Tylmana z Gameren. Ten zamek, jeśli zostanie odbudowany, mógłby przyjmować głowy państw, królów, premierów. Tam będą mogłyby odbywać się ważne okolicznościowe wizyty - dodał były wicemarszałek województwa.

Jak można się domyśleć, są zarówno zwolennicy odbudowy zniszczonych zabytków, jak i przeciwnicy takich pomysłów. Warto zwrócić uwagę na to, jaką lawinę dyskusji wywołała odbudowa Pałacu Saskiego w Warszawie. Czy zamek w Janowcu odzyska dawny blask?

- Nie ma możliwości, zgodnie ze standardami konserwatorskimi i dokumentami o charakterze związanym z ochroną zabytków i dziedzictwa narodowego, na odbudowę takiego obiektu, o którym nie wiemy, jak wyglądał. Nie mamy projektów architektonicznych, nie zachowała się wiarygodna ikonografia. Wprawdzie istnieją przekazy, głównie XIX-wieczne, ale nie ma rysunków wnętrza zamku, detali, które mogłyby posłużyć do odbudowy zamku - wskazuje Filip Jaroszyński. 

Dodał również, że "obowiązujący program dla zamku przedstawia to tzw. trwała ruina, czyli zabezpieczenie zamku z częściową odbudową w stanie pozwalającym na utrzymanie obiektu i udostępnienie go zwiedzającym z wiodącą funkcją muzealną.

Wynika z tego, że odbudowa zamku do od, rzucony pomysł przy okazji debaty o zmianie statusu Zamku w Janowcu i, przynajmniej w najbliższym czasie, wciąż będziemy mogli spokojnie zwiedzić ruiny, które i tak mają swój niezwykły urok.

***

Co myślisz o pracy redakcji Geekweeka? Oceń nas! Twoje zdanie ma dla nas znaczenie. 

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!