Zanieczyszczenie powietrza w Rzymie obniżyło IQ Europy
Rewolucja przemysłowa była bez wątpienia momentem zwrotnym naszej historii, ale jednocześnie wpływ człowieka na środowisko osiągnął wtedy niewyobrażalny wcześniej poziom. Jak pokazuje jednak nowe badanie opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences, już w czasach Pax Romana zanieczyszczenie atmosfery ołowiem było znaczące i negatywnie wpływało na zdolności poznawcze ludzi.
Według naukowców osoby żyjące w złotym wieku Cesarstwa Rzymskiego doświadczały średniego spadku IQ o 2,5-3 punkty z powodu zawartości ołowiu w atmosferze. Badania te nawiązują do debaty na temat roli zanieczyszczenia ołowiem w upadku Cesarstwa Rzymskiego, bo niektórzy historycy sugerują, że dziwaczne i brutalne zachowania władców, jak Kaligula czy Neron, mogły wynikać z tego właśnie powodu.
Nowe analizy nie dowodzą wprawdzie bezpośredniego związku między ołowiem a upadkiem Rzymu, ale pokazują, że problemy zdrowotne związane z zanieczyszczeniami mają korzenie sięgające tysiącleci. Badacze wykorzystali rdzenie lodowe z Arktyki, modele atmosferyczne i dane epidemiologiczne, aby oszacować poziomy zanieczyszczenia ołowiem na przestrzeni wieków, ich wpływ na poziom ołowiu we krwi mieszkańców Imperium Rzymskiego oraz związane z tym skutki poznawcze.
To kosztowało kilka punktów IQ
Odkryli, że dzieci żyjące w czasach Pax Romana miały średni poziom ołowiu we krwi wynoszący 3,4 µg/dl, czyli znacząco wyższy od naturalnych tła neolitycznego. I choć IQ jest niedoskonałą miarą, naukowcy używają go jako narzędzia do oceny skutków populacyjnych takich szkodliwych substancji jak ołów.
Ten metal jest dobrze znaną neurotoksyną, szczególnie szkodliwą dla dzieci - nawet umiarkowane narażenie może prowadzić do trwałych problemów zdrowotnych, jak opóźnienia rozwojowe, zaburzenia uczenia się, problemy behawioralne, choroby serca i uszkodzenia organów.
Liczne źródła zanieczyszczeń
W Cesarstwie Rzymskim ołów pochodził z różnych źródeł – naczyń kuchennych, rur wodociągowych, a nawet wina. Najbardziej rozległe zanieczyszczenia wynikały jednak z emisji powietrznych, które docierały nawet do odległych obszarów wiejskich. Górnictwo i wytop srebra, szczególnie w Hiszpanii, powodowały emisje rozprzestrzeniające się na całe imperium.
Badania pokazały zaś, że zanieczyszczenie ołowiem w czasach rzymskich osiągnęło około jednej trzeciej szczytowego poziomu globalnego z XX wieku, gdy użycie benzyny ołowiowej było powszechne. I choć zastosowane metody badawcze mają pewne ograniczenia, autorzy publikacji podkreślają, że nie da się zaprzeczyć, że zanieczyszczenie środowiska nie jest zjawiskiem współczesnym.
To, że 2000 lat temu ludzie zanieczyszczali Europę na taką skalę, jest zaskakujące. To sprawia, że zastanawiamy się, co obecnie robimy i czego konsekwencji jeszcze nie rozumiemy
