Centrum Gdyni polskim kandydatem do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Urząd Miasta Gdyni przygotował wniosek o wpisanie wczesnomodernistycznego centrum Gdyni na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Został on następnie podpisany przez wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz generalnego konserwatora zabytków Jarosława Sellina. Od tego momentu wniosek jest już oficjalnym wnioskiem Rzeczpospolitej Polskiej.

W lutym - jak informuje UM Gdynia - wniosek będzie sprawdzany pod względem formalnym. Po pozytywnej weryfikacji UNESCO przekaże go swojej agendy ICOMOS (Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych), która ma przygotować ostateczny raport.

ICOMOS na procedurę ma 15 miesięcy, więc obecny etap może potrwać do maja 2024 roku. Jeśli wynik badań będzie pozytywny, zostanie przedstawiony międzynarodowej komisji, która zbiera się w lipcu. W przeciwnym wypadku konieczność uzupełnienia wniosku może przedłużyć cały okres o kolejny rok, jak informuje Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UMG.

Warto dodać, że każdego roku państwa-strony Konwencji światowego dziedzictwa mogą zgłosić jedną kandydaturę do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Gdynia jest stosunkowo młodym miastem, dlatego nie znajdziemy tu zabudowy reprezentującej takie style jak gotyk, renesans czy barok. Rozwój jednostki osadniczej rozpoczął się w zasadzie od budowy portu, który miał zapewnić Polsce dostęp do morskich szlaków (pamiętajmy, że wówczas Gdańsk był wolnym miastem). Ta inwestycja spowodowała szybki napływ ludności, wskutek czego 4 marca 1926 roku Gdynia uzyskała prawa miejskie, a przed wojną, w 1939 roku była zamieszkana przez blisko 130 tys. osób.

Ze względu na białe elewacje budynków przedwojenna Gdynia była nazywana białym miastem. Szczęśliwie podczas II wojny światowej centrum miasta nie zostało poważnie uszkodzone, gdyż większość nalotów alianckich koncentrowała się na porcie, w którym mieściły się bazy Kriegsmarine. Dzięki temu Śródmieście posiada wiele zachowanych lub odbudowanych modernistycznych budynków.

Dodatkowym atutem miasta jest wyrazisty lokalny kontekst, nawiązujący do portu i krajobrazu, akcentujący nautyczne odniesienia i morską symbolikę.

Lista światowego dziedzictwa UNESCO to lista obiektów, które objęte zostały szczególną ochroną ze względu na unikalną wartość kulturową i przyrodniczą. W 2021 roku obejmowała już ponad 1,1 tys. obiektów (897 obiektów dziedzictwa kulturowego, 218 przyrodniczego i 39 mieszanych), z czego 17 znajduje się w Polsce. Z obiektów kulturowych to m.in. Stare Miasto w Krakowie, Średniowieczny zespół miejski Torunia, Hala Stulecia we Wrocławiu czy Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945).