Sok pomarańczowy a geny. Odkryli zaskakujący związek

W badaniu, które objęło dorosłych ochotników pijących 500 ml czystego pasteryzowanego soku pomarańczowego codziennie przez dwa miesiące, naukowcy zaobserwowali zmiany w pracy tysięcy genów w komórkach układu odpornościowego. Po 60 dniach osłabieniu uległa aktywność genów związanych ze stanami zapalnymi i podwyższonym ciśnieniem krwi, m.in. NAMPT, IL6, IL1B czy NLRP3, czyli "przełącznikami", które zwykle włączają się w sytuacjach stresu dla organizmu. Zmniejszyła się także aktywność genu SGK1, odpowiadającego za zatrzymywanie sodu w nerkach i pośrednio kontrolującego ciśnienie krwi.

Uzyskane wyniki dobrze pokrywają się z wcześniejszymi obserwacjami, które pokazywały, że codzienne picie soku pomarańczowego może obniżać ciśnienie u młodych dorosłych. Zamiast prostego skoku poziomu cukru we krwi, sok wywołuje subtelne zmiany w systemach regulacyjnych organizmu - ogranicza stan zapalny i pomaga naczyniom krwionośnym rozluźniać się, co przekłada się na korzystny efekt dla serca.

Kluczową rolę przypisuje się tu naturalnym związkom zawartym w cytrusach, przede wszystkim hesperydynie, czyli flawonoidowi o silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych. Substancja ta wpływa na procesy związane z regulacją ciśnienia krwi, poziomem cholesterolu oraz gospodarką cukrową organizmu. Co ciekawe, odpowiedź organizmu na sok nie była taka sama u wszystkich. U osób z nadwagą silniejsze były zmiany w genach odpowiedzialnych za metabolizm tłuszczów, natomiast u uczestników o szczupłej sylwetce bardziej wyraźnie zaznaczało się działanie przeciwzapalne.

Systematyczna analiza 15 badań z udziałem łącznie 639 osób wykazała, że regularne picie soku pomarańczowego prowadzi do obniżenia insulinooporności oraz poziomu cholesterolu. Insulinooporność jest jednym z głównych objawów stanu przedcukrzycowego, a wysoki cholesterol to klasyczny czynnik ryzyka chorób serca.

Dodatkowe analizy skoncentrowane na osobach z nadwagą i otyłością odnotowały niewielkie spadki ciśnienia skurczowego oraz wzrost poziomu HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu. Choć zmiany te są umiarkowane, ich długotrwałe utrzymanie może znacząco zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe.

Kolejne wskazówki płyną z badań nad metabolitami, drobnymi cząsteczkami powstającymi podczas trawienia pokarmów. Prace naukowe sugerują, że sok pomarańczowy wpływa na ścieżki związane z produkcją energii, komunikacją między komórkami i stanem zapalnym.

Istotna jest też modyfikacja składu mikrobiomu jelitowego, jedno z badań wykazało, że miesięczne picie soku z czerwonych pomarańczy zwiększa ilość bakterii wytwarzających krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które wspierają prawidłowe ciśnienie i redukują zapalenie. Uczestnicy notowali również poprawę kontroli poziomu cukru i obniżenie markerów zapalnych.

Osoby cierpiące na zespół metaboliczny, czyli zestaw problemów obejmujących nadciśnienie, podwyższony cukier oraz nadmierną masę ciała, mogą być jednymi z głównych beneficjentów tych efektów. W jednym z badań udział 68 otyłych osób zakończył się poprawą funkcjonowania śródbłonka naczyń krwionośnych, co przekłada się na lepsze rozszerzanie tętnic i mniejsze ryzyko zawału.

I chociaż nie wszystkie wyniki są jednak jednoznaczne, bo szersze analizy profilu lipidowego wykazują, że choć poziom LDL (złego cholesterolu) często spada, inne parametry, jak trójglicerydy czy HDL, nie zawsze reagują równie wyraźnie. Mimo to osoby regularnie pijące sok nadal osiągają korzystniejsze wskaźniki zdrowotne, więc śmiało można powiedzieć, że zebrane dowody podważają popularny pogląd, że sok to tylko kolejna szklanka cukru.