W wirze białego chaosu. Czym jest zjawisko burzy śnieżnej?

W poniedziałek 15 stycznia 2024 r. po raz pierwszy w tym roku do Polski zawitała burza śnieżna z wyładowaniami i intensywnymi opadami, jak i porywistym wiatrem. Przez kilka godzin w stolicy warunki były przez to dość niebezpieczne. IMGW-PIB wydał komunikat meteorologiczny dla centralnej Polski, w którym ostrzegano, że na obszarze występują burze śnieżne z silnym wiatrem - w porywach do około 70 km/h. Na drogach zrobiło się bardzo ślisko, a widoczność była niezwykle słaba, nie przekraczała kilkudziesięciu metrów. Warunki atmosferyczne spowodowały utrudnienia i służby niezwłocznie przeszły do usuwania skutków burzy śnieżnej. Czym dokładnie jest to zjawisko?

Burza śnieżna to zdarzenie pogodowe, podczas którego występują intensywne opady śniegu, silny wiatr, oraz wyładowania. Powstaje w wyniku chwiejności termodynamicznej, a do tworzenia się wyładowań atmosferycznych dochodzi w wysoko wypiętrzonych chmurach Cumulonimbus. Podczas burzy śnieżnej opady są zazwyczaj gęste oraz gwałtowne i mogą prowadzić do znacznego zasypywania terenu. Ile trwa burza śnieżna? Mogą to być godziny, albo nawet dni ciągłych wyładowań, wichury i opadów. Co ciekawe, podczas gwałtownej śnieżycy w wyniku ściskania i tarcia kryształków lodu może dochodzić do wyzwolenia ładunków elektrycznych i elektryzowania się śniegu.

Silne podmuchy podczas burzy śnieżnej mogą wywoływać także zawieje, podczas których śnieg praktycznie nie opada na ziemię, tylko jest niesiony przez wicher. To powoduje usypywanie zasp i gromadzenie się śniegu w miejscach jego nawiewania, np. na dachach, przy autach i przystankach. Dodatkowo duże ilości opadającego śniegu mogą prowadzić do zakłóceń w transporcie, przerw w dostawie prądu, a także wpływać negatywnie na ogólną infrastrukturę. Burze śnieżne są związane z zimowymi warunkami atmosferycznymi i występują głównie w obszarach o chłodniejszym klimacie, ale w Polsce także się zdarzają. Przykładem jest niedawny chaos w Warszawie, ale we wcześniejszych latach zjawisko to również dotarło do naszego kraju.

Także w 2023 roku burza śnieżna trafiła do Polski, zahaczyła przy tym o Czechy i powędrowała w kierunku Ukrainy. Zjawisko dało do wiwatu ponadto w innych częściach Europy. Śnieżyce były tak silne, że paraliżowały lotniska i powodowały przerwy w dostawie energii elektrycznej. Natomiast w 2022 roku w styczniu gigantyczna nawałnica, która przetoczyła się nad Polską, wprawiła w osłupienie nawet meteorologów - podczas tamtej burzy śnieżnej notowano bardzo dużą liczbę wyładowań, a porywy wiatru dochodzić miały nawet do 195 km/h.

Podczas burzy śnieżnej okolica może ulec znacznym zmianom zarówno pod względem wizualnym, jak i funkcjonalnym. Dla niektórych ten fenomen pogodowy może być fascynujący, ponieważ sprawia, że krajobraz zmienia się w białą krainę. Intensywne opady śniegu pokrywają ziemię grubą warstwą puchu, zmieniając pejzaż w malowniczą scenerię zimową. Drzewa, budynki i inne elementy otoczenia są pokryte śniegiem i lodem, które niekiedy tworzą wymyślne struktury.

Więcej jednak jest skutków negatywnych. Burze tego typu sprawiają, że na wielką skalę tworzą się trudności w poruszaniu się. Warunki utrudniają przemieszczanie się zarówno pojazdem, jak i pieszo. W rezultacie burzy śnieżnej ulice, chodniki i ścieżki stają się trudno dostępne, a transport publiczny może być zakłócony. Siła wiatru potrafi zepchnąć człowieka z drogi, co tym bardziej wpływa na możliwość wypadków, ponieważ zwykle na trasach pojawia się ślizgawica.

Kolejny negatywny aspekt to wspomniana już zmniejszona widoczność. Intensywny wiatr unoszący śnieg w powietrzu ogranicza pole widzenia, co sprawia, że jest to niebezpieczne zjawisko atmosferyczne, szczególnie podczas poruszania się autem lub wędrówki w górach. Zakłócenia w dostawie energii to inny duży problem, jaki niosą za sobą burze śnieżne. Ciężki śnieg oraz wyładowania elektryczne wpływają na zakłócenia w przepływie energii. Gałęzie drzew i linie energetyczne mogą najzwyczajniej ulegać zerwaniu, prowadząc do przerw w dostawie prądu. Warto zaznaczyć, że wpływ burzy śnieżnej na otoczenie zależy od intensywności opadów, siły wiatru oraz lokalnych warunków terenowych, ponieważ nie zawsze ma ona drastycznie niszczycielską siłę.

Aby się skutecznie ochronić przed burzą śnieżną i złagodzić jej efekty, można podjąć kilka środków ostrożności. Zdecydowanie przydatne będzie monitorowanie prognoz pogody i pozostanie w bezpiecznym miejscu w przypadku ostrzeżeń o nadchodzącej nawałnicy. Śledzenie doniesień i komunikatów meteorologicznych pomoże być świadomym nadchodzących burz śnieżnych i odpowiednio się przygotować. Gdy zjawisko rozpęta się, kiedy będziemy w trasie, warto pomyśleć o zachowaniu bezpieczeństwa na drodze. Lepiej unikać podróżowania w trakcie intensywnej burzy śnieżnej, jeśli to możliwe. O ile jednak wyjazd jest konieczny, dobrze być ubezpieczonym np. w łańcuchy i dostosować prędkość do warunków.

Istotne jest także zabezpieczenie domu i ogrodu przed nadchodzącym wiatrem i śniegiem, sprawdzając izolację, zabezpieczając okna i drzwi przed zawiewami, oraz utrzymując ogrzewanie. Do tego lepiej schować wszelkie ruchome elementy, które mogą być porwane przez wiatr, oraz pamiętać, by wpuścić zwierzęta do bezpiecznych pomieszczeń. Choć burze śnieżne nie zdarzają się w Polsce często, warto mieć w zapasie świeczkę lub latarkę i baterie na wypadek, gdyby tymczasowo zabrakło prądu. W przypadku przerw w dostawie energii, należy zgłosić problem odpowiednim organom i dostosować się do lokalnych wytycznych. Lepiej też unikać chodzenia blisko pod budynkami, aby uniknąć ryzyka uderzenia spadającym z dachów śniegiem i lodem.

Trzeba mieć świadomość, że okolica po takich opadach może być sparaliżowana, pojawią się utrudnienia i konieczny będzie czas na choćby oczyszczenie ulic i chodników. Ponadto należy dokonać inspekcji własnego otoczenia i odśnieżyć pojazd oraz ewentualnie dom wraz z obejściem. Jeśli śnieg na dachu jest zbyt ciężki, warto go usuwać stopniowo, aby zapobiec uszkodzeniom konstrukcji.  Dla miłośników ogrodnictwa bądź fachowców zajmujących się uprawą istotna będzie też ochrona roślin. Nie tylko przed nadejściem burzy, ale i po niej. Dobrze będzie choćby delikatnie wstrząsnąć gałęziami drzew, aby pozbyć się nadmiaru śniegu i zapobiec ich złamaniu pod jego ciężarem. Zawsze trzeba pamiętać o bezpieczeństwie i zasięgać informacji od lokalnych władz oraz służb odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe, jeśli sytuacja jest bardzo poważna.